هنردستان: شهرام ناظری (زادهٔ ۲۹ بهمن ۱۳۲۸ در کرمانشاه) خواننده، موسیقی‌دان، آهنگ‌ساز و از برجسته‌ترین هنرمندان موسیقی اصیل ایرانی و استاد موسیقی مقام ایرانی است. ناظری به «شوالیه» معروف است. شهرام ناظری در بیشتر آثار خود از شعرهای مولانا بهره برده‌است و طی ۳۰ سال فعالیتِ هنری، توانسته سبک جدیدی از موسیقی را که آمیخته به ادبیات حماسی و عرفانی ایران است به‌وجود آورَد. ناظری، علاوه بر بهره‌گیری از شعرهای مولوی در زمینهٔ استفاده و استوارسازی شعر معاصر پارسی بر روی موسیقی سنتی ایرانی نیز پیشرو بوده‌است. علاوه بر این‌ها شهرام ناظری از اولین کسانی‌ست که با استفاده از موسیقی مقامی، اشعار شاهنامهٔ فردوسی را اجرا کرده‌است. وی تاکنون بیش از ۴۰ آلبوم موسیقی منتشر کرده‌است.
از معروف‌ترین تصنیف‌های شهرام ناظری می‌توان به تصنیف‌های «اندک اندک» با شعر مولانا، «آتشی در نیستان» با شعر مجذوب علیشاه، «کاروان شهید» با آهنگ محمدرضا لطفی و «شیدا شدم» با شعر خودش اشاره کرد که غالباً از ساخته‌های خود او هستند. تصنیف «شیدا شدم» یک بار با سازهای غربی در کنسرت شهرام ناظری و لوریس چکناوریان و یک بار با سازهای ملی در آلبوم مولویه اجرا شده‌است. همچنین، آثاری که ناظری به زبان مادری‌اش، زبان کردی نیز اجرا کرده، شهرت بسیار دارند. از معروف‌ترین آثار کردیِ ناظری می‌توان به تصنیف‌های قدیمیِ «شیرین شیرین» و «واران وارانه» اشاره کرد که او بازخوانی کرده‌است. ناظری دارای شهرت جهانی است. در سال ۲۰۰۷، از سوی دولت فرانسه نشان لژیون دونور و در سال ۲۰۱۴ «نشان شوالیه ملی لیاقت» فرانسه به او اهدا شد. نیویورک تایمز به او لقب «بلبل فارسی» داده است و کریستین ساینس مانیتور او را «لوچانو پاواروتیِ ایران» نامید.
کودکی و نوجوانی
شهرام ناظری در کوچهٔ یخچالی در محله برزه‌دماغ در کرمانشاه، در خانواده‌ای کرُد زبان و آشنا با موسیقی و شعر به دنیا آمد. وی صدای دل‌نشینش را از پدر و مادر خویش به یادگار دارد و از دوران خردسالی توسط مادرش با شعر و آواز آشنا شد؛ پدرش نیز صدای لطیفی داشت و ضمن آشنایی با گوشه‌ها و ردیف‌های آواز ایرانی، سه‌تار هم می‌نواخت. وی از سبک قدما و خوانندگان آن دیار به خصوص «شیخ داوودی» خوانندهٔ بزرگ آن زمان بهره گرفته و نیز داشته‌هایش را در اختیار فرزندش گذاشت.
بزرگ این خانواده، استاد پرویز خان پورناظری معروف به حاجی خان خود از شاگردان درویش خانو کلنل وزیری بوده‌است. اکثر موسیقی‌دانان کرمانشاه توسط وی با نت و موسیقی اصیل ایرانی آشنا شده‌اند. این محیط مناسب هنری موجب شد تا شهرام ناظری بتواند در سن ۷سالگی اولین برنامهٔ هنری خود را در رادیوی کرمانشاه همراه با تار زنده یاد درویشی، از نوازندگان معروف آن زمان کرمانشاه، اجرا نماید. پس از آن در سن ۱۱ سالگی نیز توانست در رادیو تلویزیون ایران چند برنامهٔ دیگر آواز ایرانی اجرا کند. ناظری برای پر بارتر کردن درک موسیقی خود ارتباط بیش تری با پسر عمویش کیخسرو پورناظری فرزند پرویز خان پورناظری و درویش علی خراباتی برقرار کرد که این ارتباط تأثیر بزرگی بر فهم او از موسیقی محلی و کردی ایران داشت.
آغاز فعالیت حرفه‌ای
ناظری همواره در پی بهره بردن از مکاتب و استادان مختلف بوده‌است. وی در سال ۱۳۴۵ برای بهره‌گیری از محضر استادانی چون عبدالله دوامی، نورعلی خان برومند، عبدالعلی وزیری، محمود کریمی و محمدرضا شجریانعازم تهران شد و ضمن بهره‌گیری از محضر این اساتید، سه‌تار را نیز نزد استادان احمد عبادی، جلال ذوالفنون و محمود هاشمی فرا گرفت. شهرام ناظری به مدت یک سال نیز در تبریز با نوازندگان و موسیقی‌دانان آن دیار مانند غلامحسین بیگجه‌خانی و محمود فرنام قیطانچیان که خود از شاگردان اقبال آذر بودند در زمینه موسیقی ایرانی کار کرد.
درسال ۱۳۵۴ بنا به پیشنهاد نورعلی‌خان برومند به استخدام رادیو تلویزیون ایران درآمد و اولین برنامهٔ خود را با گروه شیدا به سرپرستی محمدرضا لطفی با مثنوی مولوی و ترانه‌ای از شیخ بهایی اجرا کرد، پس از آن با گروه عارف به سرپرستی حسین علیزاده و پرویز مشکاتیان کار خود را ادامه داد. ناظری درسال ۱۳۵۵ در نخستین آزمون موسیقی سنتی ایران با نام باربد شرکت کرد و توانست مقام نخست را در رشتهٔ آواز در این آزمون به دست آورد. در سال ۱۳۵۶ همراه با گروه سماعی به سرپرستی اصغر بهاری و حسن ناهید برای اجرای کنسرت در جشنوارهٔ توس انتخاب شد.
سبک آوازخوانی
ناظری خواننده‌ای است که در آثارش روحیه تکرار ناپذیری دارد و همواره تلاش نموده‌است که نگرش و تجربه‌ای جدید را در آواز و موسیقی بوجود آورد. وی تحریرهای ریتمیک و خاصی را از سال‌های پایانی دهه هفتاد خورشیدی در آثارش استفاده نمود، از جمله این آثار می‌توان به آلبوم‌های ساز نو آواز نو، سفر به دیگر سو، لولیان و مولویه (شور رومی) شاره کرد.
حدود سی سال پیش دکتر داریوش صفوت بنیان‌گذار مرکز اشاعه و حفظ موسیقی سنتی، ارزش صدای ناظری را در ویژگی‌های حماسی آن تشخیص داد و چنین تشریح نمود که:
در صدای ناظری لنگرها، دندانه‌ها و آکسن‌های خاصی وجود دارد که به آن حس حماسی بخشیده‌است. این لحن حماسی قرن‌ها پیش در آواز ایرانی وجود داشته اما به دلیل مسائل تاریخی کمرنگ شده و به تدریج از بین رفته‌است.
توجه خاص به مولانا
ناظری در اجرای شعرهای مولوی پیشرو تمامی خوانندگان بوده‌است. آلبوم مثنوی موسی و شبان و صدای سخن عشق رویکرد جدیدی به موسیقی و شعر عرفانی محسوب می‌شود که ناظری در سال‌های پایانی دههٔ پنجاه و سال‌های آغازین دههٔ شصت خورشیدی از خود بر جای گذاشت. همچنین در سال ۱۳۶۴ به مناسبت گرامی‌داشت هشتصدمین زادروز مولوی دو اثر گل صد برگ و یادگار دوست را منتشر کرد. اثر یادگار دوست به عنوان اولین سمفونی ایرانی و گل صدبرگ به عنوان یکی از پرفروش‌ترین آثار موسیقی ایران، هر دو انقلابی در موسیقی سنتی ایران به‌وجود آوردند. این یادواره بار دیگر دو دهه بعد برای بزرگداشت مولانا، تکرار شد. از دیگر آثار برجسته ایشان که بر روی شعرهای مولوی اجرا شده می‌توان به آلبوم مولویه که در خارج از ایران با نام شور رومی شناخته می‌شود نیز اشاره کرد این اثر نامزد دریافت جایزهٔ گرمی ایالات متحده در سال ۲۰۰۷ میلادی برابر با ۱۳۸۶ خورشیدی نیز شده‌است. دیپاک چوپرا فیلسوف هندی-آمریکایی الاصل نیز در این آلبوم حضور دارد.جادو در گذشته نهفته است
این کار در سال بزرگداشت مولانا عرضه شد و به عنوان یکی از بهترین لوح‌های فشرده سال جهان معرفی شد. روزنامهٔ بوستون گلوب و لس آنجلس تایمز چاپ آمریکا، در گزارشی با عنوان «شعر مولانا در حرکت»، به بررسی تلاشهای شهرام و حافظ ناظری برای زنده نگه داشتن اشعار مولانا پرداخته‌است.
شاهنامهخوانی
یکی از ویژگی‌های بارز شهرام ناظری نسبت به خوانندگان هم‌عصرش توجه ویژهٔ وی به اسطوره‌ها و تحقیق و جستجو در خصوص لحن‌های حماسی گمشدهٔ آواز ایرانی است. وی نخستین خواننده‌ای است که برای شاهنامهخوانی پژوهشی چندین‌ساله انجام داد و در آمریکا، فرانسه و تونس اجراهای صحنه‌ایِ شاهنامهخوانی داشت.
ناظری شاهنامه را در سه بستر ارائه می‌دهد:
- اجرای شاهنامه و ارائهٔ آن با موسیقی مقامی، برگرفته از فضای فکری و قومیتهای ایرانی. این نوع، در آکادمی کارتاژ تونس که یک شهر تاریخی با پیشینهٔ ۴هزارساله است و همچنین در جشنوارهٔ سن فلوران فرانسه اجرا شده‌است.
- اجرای شاهنامه با ارکستر بزرگ کلامی بر مبنای موسیقی دستگاهی. در این بخش ناظری به همراه کیوان ساکت بر روی شاهنامهکار کرده‌است.
- برداشت سوم نیز اجرای شاهنامه با گروه اینترنشنال در نیویورک با همراهی حافظ ناظری است که نمونه آن در سال ۲۰۱۰ در سالن کارنگی هال نیویورک اجرا شده‌است.
شهرام ناظری با تلاش‌ها و اجراهایی که تا کنون داشته‌است راه را برای شاهنامهخوانی خوانندگان جوان هموار نموده‌است. از آلبوم‌هایی که بر اساس اشعار شاهنامه اجرا شده‌اند می‌توان به آلبوم درفش کاویانی، کاوهٔ آهنگر اشاره کرد.
فعالیت اجتماعی
از جمله کارهای شهرام ناظری که بسیار مورد تحسین قرار گرفته است تخصیص همه درآمد یک سال فعالیتش به آسیب‌دیدگان پیرانشهر، شین آباد، جزامی‌ها و بیماران بی‌بضاعت سرطانی می‌باشد که وی با این کار مبلغی بالغ بر چندصد میلیون تومان را برای امور خیریه قرار داد.
اجراهای بین‌المللی
ناظری در سراسر جهان در سالن‌ها و فستیوال‌های بزرگ برنامه و کنسرت‌هایی اجرا نموده است. جشنواره موسیقی اکس-آن-پروانس، جشنواره موسیقی آوینیون، تئاتر دلاویل پاریس، جشنواره سامر توکیو، سالن تئاتر دالبی لس آنجلس، رویال آلبرت هال، جشنواره دل پوپولو در ایتالیا، جشنواره بیت الدین لبنان، ارکستر فیلارمونیک کلن آلمان، مجمع انجمن آسیا، مؤسسه جهانی موسیقی بروکلین، آکادمی موسیقی بام نیویورک، جشنواره اروپا رم، جشنواره موسیقی سائو پائولو و جشنواره موسیقی فاس مراکش و اجرا در شهرهای ونیز، بارسلون، مادرید، ژنو، بروکسل، آمستردام، استکهلم، اسلو و کپنهاگ از جمله بزرگترین اجراهای جهانی ناظری به شمار می‌رود.
افتخارات و جوایز
- جایزهٔ «کونکورز» موسیقی فولکلور در سال ۱۹۷۵
- دریافت جایزهٔ «بهترین موسیقی عرفانی جهان» در جشنوارهٔ فاس مراکش در سال ۱۹۹۷ (وی پس از دریافت این جایزه، از سوی مطبوعات آمریکا لقب پاواروتی ایران را نیز دریافت کرد.)
- دریافت جایزه ویژه شهر ارواین ایالت کالیفرنیا برای گسترش پیام معنوی مولانا و صلح از طریق زبان موسیقی در سال ۲۰۰۶
- دریافت نشان «لژیون دونور» از سوی دولت فرانسه در سال ۲۰۰۷
- دریافت نشان «شوالیه ادب و هنر» از سوی دولت فرانسه در سال ۲۰۰۷
- این نشان بالاترین نشان فرهنگی فرانسه‌است و پاس‌داشتی است از طرف دولت فرانسه به هنرمندانی که تلاش ویژه‌ای در جهت اعتلای فرهنگ و هنر دارند.
- دریافت عنوان هنرمند برتر آسیا از طرف مجمع آسیاسوسایتی ۲۰۰۷
- دریافت جایزهٔ «اسطورهٔ زنده» از دانشگاه یوسی‌اِل‌اِی
- دریافت نشان طلایی سماع بارگاه مولانا از دست اسین چلبی نواده مولانا در سال ۱۳۸۶ در شهر قونیه ترکیه و انتخاب به عنوان رئیس افتخاری مرکز مولانا پژوهی دانشگاه سلجوق در ایران.
- دریافت کلید طلایی شهر خوی و مقبرهٔ شمس در جشنوارهٔ بین‌المللی شمس تبریزی در آبان ۱۳۸۶
- دریافت لوح سپاس از شهرداری شهر ایرواین کالیفرنیا به پاس قدردانی از تلاشهای شهرام ناظری در ترویج پیام معنوی صلح در قالب موسیقی و شعرهای مولوی
- نام گذاری روز ۲۵ ماه فوریه سال ۲۰۰۶ به نام «شهرام ناظری»، توسط رئیس شواری شهر و شهردار سن دیه گو در حوزهٔ جغرافیایی سن‌دیه‌گوی ایالت کالیفرنیا. در مدت کوتاهی پس از این نامگذاری، کنگرهٔ آمریکا نیز با اهدای لوح سپاس از وی تقدیر نمود.
- دریافت تقدیرنامه از سوی دانشگاه هاروارد به دلیل نقش مؤثر ناظری در معرفی مولوی به دنیای غرب و نوآوری در موسیقی ایرانی و جذب مخاطبان غربی
آثار/ آلبوم‌ها
| آلبوم‌ها | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| نام آلبوم | سال اجرا / انتشار | آهنگ ساز | نوازندگان / گروه | خواننده | ناشر | توضیحات |
| چاووش ۲ | ۱۳۵۷ | محمدرضا لطفی | گروه شیدا | محمدرضا شجریان، شهرام ناظری | کانون چاووش | اولین اثر با حضور شهرام ناظری، با محتوای مرتبط با انقلاب ۱۳۵۷ ایران، شامل دو سرود: شب نورد (برادر نوجوونه، با صدای شجریان) و آزادی (آن زمان که بنهادم، با صدای ناظری) |
| چاووش ۳ | ۱۳۵۷ | محمدرضا لطفی،حسین علیزاده | گروه شیدا | محمدرضا شجریان،بیژن کامکار، شهرام ناظری | کانون چاووش | با محتوای مرتبط با انقلاب ۱۳۵۷ ایران، در این آلبوم از اشعار «ه. الف. سایه»، «جواد آذر»، «سیاوش کسرایی»، «ابوالقاسم لاهوتی»، «محمد فرخی یزدی»، «حمید حمزه» و «امیر برغشی» استفاده شده‌است. این مجموعه حماسی و انقلابی می‌باشد |
| چاووش ۴ | ۱۳۵۷ | محمدرضا لطفی،پرویز مشکاتیان | گروه‌های شیدا و عارف | هنگامه اخوان، شهرام ناظری | کانون چاووش | تأثیر گرفته از شرایط ایران در ایام انقلاب ۱۳۵۷ ایران، شامل تصنیف بسیار معروف ای پدر اثر محمدرضا لطفی به یاد آیت الله طالقانی |
| چاووش ۷ | ۱۳۵۸ | محمدرضا لطفی، پرویز مشکاتیان،هوشنگ کامکار، حسین علیزاده | گروه‌های شیدا و عارف | محمدرضا شجریان، شهرام ناظری | کانون چاووش | به مناسبت سالگرد انقلاب ۱۳۵۷ ایران، دربرگیرنده تصنیف‌های معروفی چون ایران ای سرای امید و رزم مشترک (همراه شو عزیز) با صدای محمدرضا شجریان و بخوان هموطن با صدای شهرام ناظری |
| چاووش ۸ | ۱۳۵۷–۵۹ | محمدرضا لطفی | گروه شیدا | شهرام ناظری،سیما بینا | مؤسسه فرهنگی و هنری چاووش | دربرگیرنده تصنیف خاطره انگیز کاروان شهید |
| مثنوی موسی و شبان | ۱۳۵۸ | جلال ذوالفنون | جلال ذوالفنون، بهزاد فروهری |  | شرکت سهامی الکترونیک | دکلمه اشعار: محمد هومن، آواز ناظری به همراه سه تارنوازی ذوالفنون و نی نوازی فروهری |
| صدای سخن عشق | ۱۳۵۸ | کیخسرو پورناظری | گروه تنبور شمس | | اجرای اشعار فارسی و کردی برپایهٔ همنوازی تنبور | |
| باد صبا می‌آید | ۱۳۶۰ | جلال ذوالفنون | | اشعار از مولانا، سعدی شیرازی، حافظ شیرازی و فخرالدین عراقی | ||
| بشنو از نی | اجرا در ۱۳۶۰ | فریدون شهبازیان | | نواگر | اجرا اوایل دهه۶۰، انتشار سال ۱۳۷۹، اشعار مولانا | |
| گل صدبرگ | ۱۳۶۰ | جلال ذوالفنون،رضا قاسمی | | برپایه همنوازی سه تار، نوازندگان: جلال ذوالفنون، رضا قاسمی، محمدحسن مهدیان، کاوه دلیرآذر، امیرهوشنگ اردلان (سه‌تار)، بیژن کامکار (دف)، شامل معروف‌ترین اثر شهرام ناظری (تصنیف اندک اندک – شعر مولانا) | ||
| لاله بهار | ۱۳۶۰ | پرویز مشکاتیان | گروه عارف | | در سال ۱۳۶۲ اجرا و در سال ۱۳۶۵ منتشر شد، اشعار ازمولانا، ملک الشعرا بهار، شهریار و ه. الف. سایه | |
| نوروز | ۱۳۶۲ | حسین علیزاده،حسن کسایی | | وورلد نتورک | منتشر شده در اروپا، اجرا در شهر کلن آلمان، در بهار ۱۹۹۰، اشعار فارسی و کردی کرمانشاهی، اشعار فارسی از حافظ شیرازی، سعدی شیرازی، ملک الشعرا بهار، رابعه قزادری، فردوسی و باباطاهر | |
| بنمای رخ | ۱۳۶۳ | محمدجلیل عندلیبی | گروه مولانا | | اشعار از مولانا و سعدی شیرازی | |
| یادگار دوست | ۱۳۶۳ | کامبیز روشن روان | | خوش نوا | اجرای ارکستر سمفونیک، تک نوازان: مجتبی میرزاده، محمد کیانی‌نژاد و حمید متبسم، کلمهٔ اشعار در این آلبوم بر عهدهٔ عبدالله آقازاده بوده است | |
| بهاران آبیدر | ۱۳۶۴ | هوشنگ کامکار | ارکستر سمفونیک تهران | بیژن کامکار، شهرام ناظری | اشعار محلی کُردی، حافظ شیرازی و علی اکبر شیدا، اجرا توسط گروه کامکارها، اشعار محلی کُردی با تنظیم عباس کمندی، اجرا توسط ارکستر سمفونیک تهران | |
| کیش مهر | ۱۳۶۵ | محمدجلیل عندلیبی | | اشعار از علامه طباطبایی، شیخ بهایی، مولانا، سعدی شیرازی و حافظ شیرازی | ||
| بی‌قرار | ۱۳۶۶ | محمدجلیل عندلیبی | گروه مولانا | | ||
| زمستان | ۱۳۶۶ | محمدرضا درویشی | | اجرای شعر زمستان، از معروف‌ترین اشعار مهدی اخوان ثالث | ||
| در گلستانه | ۱۳۶۶ | هوشنگ کامکار | | اجرا در زمستان سال ۱۳۶۶ به مناسبت شصتمین سال تولد سهراب سپهری، با دکلمهٔ احمدرضا احمدی و همکاری گروه کُرمرکز سرود، اشعار از سهراب سپهری | ||
| شورانگیز | ۱۳۶۷ | حسین علیزاده | گروه‌هایعارف وشیدا | | مؤسسه فرهنگی هنری ماهور | اشعار حافظ شیرازی، مولانا و نظامی گنجوی، در آواز بیات ترک و دستگاه شور |
| ساقی‌نامه ۱ | ۱۳۶۷ | کامبیز روشن روان | | نام‌های دیگر: سوته دلان و صوفی نامه | ||
| ساقی‌نامه ۲ | ۱۳۶۷ | کامبیز روشن روان | | نام دیگر: نسیم صبحگاهی | ||
| آتشی در نیستان | ۱۳۶۷ | جلال ذوالفنون | | بر پایه همنوازی سه تار و دربرگیرنده تصنیف بسیار معروف آتشی در نیستان حاصل آهنگ سازی شهرام ناظری بر روی شعری از مجذوب علیشاه | ||
| دل شیدا | ۱۳۶۷ | فرامرز پایور | گروه ارکستر، گروه اساتید موسیقی ایران | | اجرا در سال ۱۳۶۷، انتشار در زمستان ۱۳۷۱، در دستگاه اصفهان | |
| سخن تازه | ۱۳۶۷ | مهدی آذرسینا | | اشعاری از مولانا و حافظ شیرازی | ||
| کنسرت اساتید موسیقی ایران | ۱۳۶۸ | فرامرز پایور | گروه اساتید موسیقی ایران | | اشعاری از «حکیم عمر خیام»، «سعدی شیرازی»، «مولانا»، «حافظ شیرازی»، «عارف قزوینی»، «شیخ بهایی» و ترانه‌های محلی، مقدمهٔ تصنیف تمنای وصال از ابوالحسن صبا | |
| کنسرتی دیگر | ۱۳۶۸ | داریوش طلایی | بیژن کامکار،داریوش طلایی | | تاریخ اجرا سال ۱۳۶۸، تاریخ نشر ۱۳۷۱، اجرا در افشاری و ماهور، آواز به همراه سه تار نوازی داریوش طلایی و تنبک و دف نوازی بیژن کامکار | |
| لیلی و مجنون | ۱۳۶۸ | فرامرز پایور | گروه اساتید موسیقی ایران | | ضبط در سال ۱۳۶۸ و انتشار در سال ۱۳۸۱، شعر از: مولوی، حافظ، عارف قزوینی | |
| چشم به راه | اردیبهشت ۱۳۷۰ | عطا جنگوک | گروه شهرآشوب | | اشعار از حافظ شیرازی، ابوسعید ابوالخیر، نیما یوشیج،محمدرضا شفیعی کدکنی، ه. الف. سایه | |
| مهتاب‌رو | ۱۳۷۱ | کیخسرو پورناظری | گروه تنبور شمس | | آواز بیستون | برپایه همنوازی تنبور و دربرگیرنده تصنیف معروف مطرب مهتاب رو |
| حیرانی | ۱۳۷۵ | کیخسرو پورناظری | گروه تنبور شمس | | هم آواز آهنگ | بخشی از این آلبوم به زبان پارسی و بخش دیگر آن به زبان مادری شهرام ناظری یعنی کردی کرمانشاهی است، برپایه همنوازی تنبور، اشعار کردی، ابوسعید ابوالخیر ومولانا |
| کنسرت کامکارها ۷۶ | ۱۳۷۶ | گروه کامکارها | | تمامنی اشعار اجرا شده کردی می‌باشند | ||
| ساز نو آواز نو | ۱۳۷۷ | حمید متبسم | گروه دستان | | اعضای گروه دستان در آن زمان: حسین بهروزی نیا، پژمان حدادی، حمید متبسم و اردشیر کامکار | |
| کنسرت ۷۷ | ۱۳۷۷ | گروه کامکارها | | شعر و آهنگ‌ها کردی و فارسی می‌باشند، اجرا در گرامی‌داشت یادروز حافظ در ۲۰ مهر ۱۳۷۷ با همکاری گروه کامکارها در شیراز، اشعار از مولانا و حافظ شیرازی، نسخه لوح فشرده این اثر شامل قطعات کردی نیز می‌شود | ||
| سفر به دیگر سو | ۱۳۷۷ | | گروه دستان | | سروش | یادوارهٔ «شمس تبریزی»، ضبط اجرای زندهٔ واشنگتن ۱۹۹۸، اشعار از مولانا، نوازندگان: حمید متبسم و کیهان کلهر (سه‌تار)، پژمان حدادی (دف و تنبک) و حسین بهروزی‌نیا (عود (بربط)) |
| آواز اساطیر | ۱۳۷۹ | علیرضا فیض بشی پور، حافظ ناظری | | نام‌های دیگر: «شاهنامهٔ کُردی» و «نغمه‌های ساسانی»، نوازندهٔ دف و دهل: حافظ ناظری و نوازندهٔ تنبور: علیرضا فیض بشی پور | ||
| شهرام ناظری و گروه دستان | میلادی: ۲۰۰۱ | گروه دستان | | لونگ دیستانس | اجرای اشعار مولانا و محلی کردی، این اثر در ایران منتشر نشده است، این اثر با نام مستی سلامت می‌کند نیز شناخته می‌شود، در این اجرا شهرام ناظری علاوه بر آواز خوانی، دف نوازی را نیز بر عهده داشته است | |
| غم زیبا | ۱۳۸۲ | مسعود شناسا | | اشعار از مولانا، سعدی شیرازی، حافظ شیرازی و حسن غزنوی، این اثر قرار بود با نام عاشق مشوید انتشار یابد، اجرا در بهار سال ۱۳۸۲ | ||
| بیست سال با آثار پرویز مشکاتیان | تابستان ۱۳۸۲ | پرویز مشکاتیان | گروه عارف | شهرام ناظری،علی رستمیان،حمیدرضا نوربخش وعلیرضا افتخاری | چهار باغ بانگ | مجموعه ۳ آلبوم بیست سال با آثار پرویز مشکاتیان شامل آهنگ‌های ساخته شده توسط مشکاتیان است که با خوانندگان مختلف اجرا کرده و در هر یک از این ۳ آلبوم از اجراهای چند خواننده استفاده کرده است. در این مجموعه آثاری از خوانندگانی چون استاد محمدرضا شجریان، شهرام ناظری و ایرج بسطامی به چشم می‌خورد، در این آلبوم شهرام ناظری تنها تصنیف محبوب من وطن (شعر برزین آذرمهر) را خوانده است |
| لولیان | ۱۳۸۴ | حمید متبسم | گروه دستان | | در آواز دشتی، نوازندگان: سعید فرج‌پوری، حسین بهروزی‌نیا، پژمان حدادی، بهنام سامانی و حمید متبسم | |
| بیست سال با آثار پرویز مشکاتیان ۲ | زمستان ۱۳۸۵ | پرویز مشکاتیان | گروه عارف | شهرام ناظری،محمدرضا شجریان،ایرج بسطامی،علی رستمیان وحمیدرضا نوربخش | چهار باغ بانگ | مجموعه ۳ آلبوم بیست سال با آثار پرویز مشکاتیان شامل آهنگ‌های ساخته شده توسط مشکاتیان است که با خوانندگان مختلف اجرا کرده و در هر یک از این ۳ آلبوم از اجراهای چند خواننده استفاده کرده است. در این مجموعه آثاری از خوانندگانی چون محمدرضا شجریان، شهرام ناظری و ایرج بسطامی به چشم می‌خورد، در این آلبوم از اجراهای ناظری تصنیف‌های لاله بهار و مرا عاشق آمده‌اند که قبلاً در آلبوم لاله بهار منتشر شده بودند |
| مولویه (شور رومی) | ۱۳۸۶ | | | تنظیم کننده: حافظ ناظری، این اثر نامزد دریافت جایزهٔ گرمی ایالات متحده در سال ۲۰۰۷ میلادی شده‌است، اشعار از مولانا به جز تصنیف شیدا شدم که شعر آن از شهرام ناظری (شعر تصنیف شیدا شدم به‌اشتباه به مولانا منسوب می‌شود اما این شعر (با شروع پیدا شدم) از ناظری است | ||
| سفر عسرت | ۱۳۸۸ | فرخزاد لایق | | این اثر در کشور فرانسه و با نام «The Book of Austerity» منتشر شده‌است، اشعار از مهدی اخوان ثالث، احمد شاملو، شفیعی کدکنی و ه. الف. سایه | ||
| امیرکبیر | ۱۳۹۰ | پژمان طاهری | | آوای باربد | اجرای زنده در شهر گرگان در سال ۱۳۸۹ و انتشار در سال ۱۳۹۰ و دربرگیرنده تصنیف گریه کن اثر عارف قزوینی، اشعار از مهدی اخوان ثالث، فریدون مشیری، عارف قزوینیو ه. الف. سایه | |
| کنسرت شهرام ناظری و لوریس چکناوریان | ۱۳۹۰ | | ارکستر بزرگ کومیتاس ارمنستان | | آوای باربد | اجرای ارکستر بزرگ کومیتاس ارمنستان به رهبری مایسترو لوریس چکناوریان در سال ۱۳۸۴ و انتشار در سال ۱۳۹۰، بیش تر آهنگ‌ها به زبان مادری شهرام ناظری، زبان کردی کرمانشاهی می‌باشند، اجراهای متفاوتی از قطعات فارسی آب حیات عشق (شعر مولانا)، زین دوهزاران من و ما (شعر مولانا) و شیدا شدم (شعر شهرام ناظری) |
| بعد یازدهم | ۱۳۹۲ | حافظ ناظری | شهرام ناظری و حافظ ناظری | بخش اول سمفونی رومی ساختهٔ حافظ ناظری (پسر شهرام ناظری)، رتبهٔ دوم پرفروش‌ترین آلبوم کلاسیک جهان در همان سال انتشار، رونمایی از سه تار تکامل یافته و ابداعی حافظ ناظری | ||
| درفش کاویانی، کاوه آهنگر | ۱۳۹۳ | فرید الهامی | گروه فردوسی | | اجرای شاهنامه اثر حکیم ابوالقاسم فردوسی، «درفش کاویانی، کاوه آهنگر» مانند بسیاری از کارهای ناظری با وجود سازهای مختلفی که در آن نواخته شده است، تنبور محور می‌باشد. | |
| رقصانه | ۱۳۹۴ | حسین پرنیا | شهرام ناظری | توسط مؤسسه سروش نشر یافته | ||
