هنردستان: محمد رحمانیان نویسنده و کارگردان نمایش «نام تمام مادران…» درباره پرداختن به پشت صحنه سینما در این اثر همچون چند اثر دیگر خود و همچنین فعالیتهای جدیدش صحبت کرد.
به گزارش هنردستان، محمد رحمانیان نویسنده و کارگردان تئاتر که این روزها نمایش «نام تمام مادران…» را در تماشاخانه کنش‌معاصر روی صحنه دارد، درباره ویژگی‌های این اثر نمایشی و معاصرسازی شخصیت یکی از ائمه (ع) در فرهنگ امروز گفت: در این اثر نمایشی با یک شخصیت تاریخی- مذهبی سروکار داریم که اتفاقاً مربوط به دین اسلام است؛ تنها دینی که مدارک و اسناد زیادی از آن باقی مانده است.
وی افزود: وقایع و اتفاقات این نمایش در دنیای امروز رخ می‌دهد، اما من در ابتدای اثر با گذاشتن بخشی از خطبه «سقیفه بنی‌ساعده» که از زبان یکی از کاراکترهای نمایش بیان می‌شود در کار می‌خواستم اعلام کنم که قرار است راجع به حضرت فاطمه زهرا (س) صحبت کنم، در واقع این مونولوگ به عنوان یک مقدمه در اثر وجود دارد چون در این اثر نمایشی اتفاقات در مقطع گذشته رخ نمی‌دهد.
کارگردان نمایش «اسب‌ها» درباره این نکته که چرا به تازگی در آثارش ترجیح می‌دهد که شخصیت‌های مذهبی را در دنیای معاصر روایت کند، توضیح داد: امسال ۲۰ جمادی الثانی که تولد حضرت زهرا (س) است همزمان شده با ۲۹ اسفندماه و ایام عید نوروز و من به دلیل این همزمانی تلاش کردم این اثر نمایشی را به صحنه ببرم و قصه‌ام را روایت کنم. دلیل معاصرسازی شخصیت‌های مذهبی و اینکه من مدت‌ها است که این شخصیت‌ها را در دوران خودشان به تصویر نمی‌کشم این است که در مقطعی به دلیل همین اتفاق تهدید و توهین‌های زیادی شنیدم و حتی حکم‌های مختلفی برای من صادر کردند و در مقطعی نیز ممنوع الفعالیت شده و مجبور به مهاجرت شدم؛ بنابراین به این نتیجه رسیدم که فضا چندان آمادگی پذیرش چنین روایت‌هایی را ندارد.
رحمانیان درباره دلایل پرداختن به شخصیت حضرت زهرا (س) در این اثر نمایشی عنوان کرد: از نظر من فاطمه زهرا (س) و حضورش در وقایع اجتماعی آن دوران مثل خطبه «سقیفه بنی ساعده»، خطبه موسوم به «فدکیه» و یا در جریان مباهله کاملاً مشهود است و نشان می‌دهد که آن حضرت شخصیتی فعال و اجتماعی بودند که اعتراض می‌کردند و این اعتراض را به گوش مردم می‌رسانده‌اند. ایشان چون دختر پیغمبر (ص) و همسر امام علی (ع) بودند، اعتراض به وقایع پیرامونشان را با صدای بلند به گوش مردم می‌رساندند.
کارگردان نمایش «مجلس ضربت زدن» درباره دیگر مضامین مطرح شده در این نمایش بیان کرد: در نمایش «نام تمام مادران…» رابطه مادر با جنین و نه حتی با فرزند بلکه با نطفه بیان می‌شود چون این جنین گاه به دنیا می‌آید، گاه نمی‌آید و گاهی هم متأسفانه سقط می‌شود. همه زن‌های این نمایش با مسأله جنین ارتباط دارند و من در ادبیات نمایشی خودمان کمتر پرداختن به این مسأله را دیده‌ام بنابراین علاقه‌مند بودم که روی آن کار کنم.
وی متذکر شد: در ادبیات خارجی رمان «نامه به کودکی که هرگز زاده نشد» اثر اوریانا فالاچی ارتباط مادر با جنین را تا پایان بسیار خوب حفظ می‌کند. همچنین در فیلم‌های ایرانی نیز می‌توانم به فیلم «نازنین» به کارگردانی علیرضا داودنژاد که قبل از انقلاب تنها کسی بود که به این مسأله پرداخت و همچنین فیلم «یکبار برای همیشه» به کارگردانی سیروس الوند که او نیز بعد از انقلاب اولین کسی بود که به مسأله سقط جنین پرداخت، اشاره کنم.
رحمانیان در مورد ویژگی‌های شخصیتی ۸ زنی که در این اثر به تصویر کشیده می‌شوند و مشکلات آنها بیان کرد: ازدواج در سن پایین، ازدواج ناخواسته و ایجاد روابطی که یک رابطه نامعقول و نابهنجار اجتماعی به حساب می‌آید همه تابوهایی هستند که کمتر به آنها پرداخت شده است و متأسفانه این مسائل در طبقات فرودست جامعه خیلی بیشتر به چشم می‌آید و در پرونده‌های قضایی زیادی به آنها پرداخت شده است. البته مسائل دیگری هم بودند که من علاقه‌مند بودم به آنها بپردازم، اما ترجیح دادم که فعلاً به آنها ورود نکنم. امیدوارم این مسائل از حالت تابو بودن بیرون بیایند و بتوان راه چاره‌ای برایشان پیدا کرد و تأکید می‌کنم که متأسفانه این مشکلات در میان طبقات فرودست خیلی بیشتر و عمیق‌تر به چشم می‌خورد.
این کارگردان و نویسنده تئاتر درباره پرداختن به پشت صحنه سینما در این اثر نمایشی نیز گفت: البته پرداختن به سینما به علاقه من برمی گردد اما زمانی که شروع به نوشتن نمایشنامه کردم، تحت تأثیر فضای نمایشنامه «مجلس ضربت زدن» آقای بیضایی بودم و در واقع تحت تأثیر بیضایی که در آن نمایشنامه به پشت صحنه یک تئاتر می‌پردازد، در نمایش «نام تمام مادران…» به پشت صحنه سینما پرداختم.
وی درباره ارتباطی که زن‌های این نمایش با فرزندان از دست رفته شان دارند، اظهار کرد: در این اثر نمایشی بچه‌ای که از دست رفته و دیگر نیست، نماد همه چیزهایی می‌شود که این زن‌ها در زندگیشان از دست دادند و همچنین در پایان نیز همین بچه باعث می‌شود که زن‌ها در کنار هم جمع شوند. دیالوگی در نمایش «ترانه‌های محلی» وجود داشت که به آن بسیار اعتقاد دارم. در بخشی از آن نمایش، یکی از کاراکترها مطرح می‌کرد «ممکن است همه مردان دنیا با هم برادر نباشند، اما حتماً همه زن‌های دنیا با هم خواهرند» من معتقدم با همه دیدگاه‌های مختلف و احساس حسادت و رقابتی که ممکن است زن‌ها با هم داشته باشند، اما همیشه چیزی آنها را کنار هم قرار می‌دهد که در این نمایش بچه همین نقطه تمرکز است و باعث می‌شود که همه زن‌ها گرد هم جمع شوند.
رحمانیان در مورد علاقه اش به پرداختن به سینما در آثار نمایشی یادآور شد: علاقه من به سینما در آثار نمایشی ام کاملاً مشهود است و همان‌طور که در نمایش «هامون بازها» به فیلم «هامون» پرداختم اجازه کار کردن روی فیلم «گوزن‌ها» را از مسعود کیمیایی گرفته‌ام و آقای کیمیایی عنوان کردند که دوست دارند تا وقتی زنده هستند این نمایش روی صحنه بیاید و من تلاشم را می‌کنم تا هر چه زودتر بتوانم این اثر را اجرا کنم. در واقع سینما در کارهای دیگر من نقش پررنگ تری خواهد داشت.
وی متذکر شد: در نمایش «گوزن‌ها» اتفاقاتی را که در آن سال‌ها برای فیلم افتاد، به تصویر می‌کشم. در زمان ساخت «گوزن‌ها» کیمیایی به ساواک فراخوانده شد و مشکلات زیادی برایش پیش آمد و من نیز در این نمایش تلاش می‌کنم اتفاقاتی را که در آن دوران افتاد و باعث شد آنچه که در جشنواره فیلم تهران به نمایش درآمد، در اکران عمومی فیلم تغییر کند و ممیزی‌هایی را که به فیلم اعمال شد، به تصویر بکشم.
کارگردان فیلم «سینما- نیمکت» در پایان صحبت‌هایش دربارهٔ اجرای نمایش «صدام» توضیح داد: متأسفانه دو ماه است که منتظر تماس تلفنی از طرف مدیر تالار وحدت هستم تا زمان اجرای نمایش را به من اعلام کنند، اما این اتفاق هنوز رخ نداده و این چندمین بار است که تالار وحدت با من بدقولی می‌کند و متأسفانه به این ترتیب دارند زمان را برای من می‌کشند چون این پروژه بسیار عظیم است و باید برنامه‌ریزی طولانی مدتی برای اجرایش صورت گیرد. خوشبختانه کار از طرف اداره کل هنرهای نمایشی و معاونت هنری حمایت شده، اما تالار وحدت همچنان من را منتظر نگه داشته است.
نمایش «نام تمام مادران…» نوشته و کارگردانی محمد رحمانیان تا ۲۹ اسفندماه در دو نوبت ۱۸:۳۰ و ۲۰:۳۰ در سالن پایتخت مجموعه کنش معاصر روی صحنه است.
نوشین اعتماد، رؤیا بختیاری، سیما تیرانداز، سینا رازانی، سانیا سالاری، بهنوش طباطبایی، مبینا طبائی، هانا کامکار و آشا محرابی به ترتیب حروف الفبا بازیگران این اثر نمایشی هستند.
منبع: خبرگزاری مهر
