هنردستان: سی‌وهفتمین نشست از سلسله نشست‌های «رخداد تازه مستند» با نمایش فیلم کمتردیده شده‌ی «سینمای ایران: از مشروطیت تا سپنتا» (1349) به کارگردانی محمد تهامی‌نژاد، برپا شد.
به گزارش هنردستان، طبق گزارش رسیده، محمد تهامی نژاد پس از نمایش فیلم به ارائه توضیحاتی پیرامون روند شکل‌گیری فیلم پرداخت و با اشاره به مشکلاتی چون دسترسی به شخصیت‌ها و فیلم‌هایی که در این مستند از آنها استفاده شده است، گفت: «این فیلم قدیمی‌ترین سند از یک دوره از تاریخ سینمای ایران است اما متاسفانه سال‌هاست که هیچ نسخه کپی از فیلم وجود ندارد. این فیلم با وجود اهمیت آن در هیچ دوره‌ای نه قبل از انقلاب و نه بعد از آن مورد عنایت و توجه قرار نگرفت.»
او در ادامه با اشاره به استفاده از سایه‌بازی، پرده‌خوانی و نقالی در فیلم به ارائه توضیحاتی در زمینه لزوم توجه به تاریخ نمایش در ایران و دستاوردهای نمایشی قبل از سینما پرداخت.
علیرضا قاسم‌خان معاون پژوهشی مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی در ادامه نشست درباره این فیلم گفت:«سینمای ایران: از مشروطیت تا سپنتا» برخاسته از گفتمانی است که در دهه‌های سی و چهل در ایران شکل گرفته و در حقیقت سازمانی مثل رادیو و تلویزیون ملی خواسته فیلمی به هر دلیل درباره تاریخ سینمای ایران ساخته شود.
این فیلم گفتمانی که در جامعه حاکم است را با همه پستی بلندی‌هایی که داشته نشان می‌دهد. باید در بحث‌های پیرامون فیلم به وضعیت اجتماعی و گفتمانی که آن روزها بوده توجه کنیم تا فیلم معنادارتر جلوه کند.»
در ادامه ویدئویی از صحبت‌های دکتر بهرنگ صدیقی جامعه‌شناس و عضو رخداد تازه مستند پخش شد؛ او سینمای مستند ایران را از بسیاری جهات مدیون محمد تهامی نژاد دانست و گفت: «مدیون فکر کردن‌های مدام، پیشتازی در بسیاری از حوزه‌های سینمای مستند، پژوهش‌های مستمر، پیگیر و پردامنه در حوزه‌هایی که زندگی امروز و جامعه ما با آن گره خورده، فیلم‌هایی که هر یک اعتبار سینمای مستند ایران هستند و نشان منش بی بدیل او.»
در بخش دیگری از این برنامه رضا حائری مستندساز و از اعضاء «رخداد تازه» مستند متنی را از سوی دکتر احمد ضابطی جهرمی خواند.
ضابطی جهرمی خدمتی را که تهامی نژاد با دوربین و قلمش برای درک علمی استنادی تاریخ‌نگاریِ سینمای میهن خود کرده است را کم‌نظیر و استثنایی دانست و تاثیر تاییدکننده نوشته‌ها و ترجمه‌های ارزشمند او بر رشد و بالندگی سینمای مستند ایران را انکارناپذیر و ستودنی برشمرد.
در ادامه نشست رخشان بنی اعتماد ضمن تشکر از اعضاء «رخداد تازه مستند» به دلیل تدارک این دیدار بهاری و پرداختن به این موضوع فوق العاده، ادامه داد:« آقای تهامی‌نژاد همیشه استاد بود، حتی موقعی که موهایش سپید نبود؛ به همه دلایلی که دوستان برشمردند. حضور او در طرف سایه دانایی بود و او برای همه ما در فیلم ساختن، پژوهش، نگاه به جهان و حساسیت‌های اجتماعی‌اش سمت استادی داشت و دارد.»
سخنران بعدی نشست محمدرضا حائری معمار و شهرساز بود، او با اشاره به دوستی و علایق مشترکی که بین او و محمد تهامی‌نژاد وجود دارد، تهامی نژاد را به عنوان الگویی در زندگی حرفه‌ای خود برشمرد و از کنش حرفه‌ای او و تلاش صادقانه‌اش بدون هیچ‌گونه تظاهر و ریاگفت و متن،تحقیق و آنچه را او عرضه می‌کند را راهگشای آینده دانست.
فرشاد فداییان از دیگر مستندسازان حاضر در این نشست با تاکید بر اهمیت پرداختن به کار تهامی‌نژاد گفت:«این فیلم بخشی از معرفت سینمایی ماست و نباید در گوشه‌ای خاک بخورد. شاید کوتاهی از مرکز گسترش سینمای مستند یا کوتاهی ِمنتقدین و تاریخ‌نویسان مستند باشد. این کار باید به جای تئوری‌های پراکنده و کلی در درس‌های کلاس مستندسازی می‌بود.»
او در ادامه با اشاره به اینکه تهامی‌نژاد همیشه در نظر ما جوان است، ابراز داشت:«همیشه احساس می‌کنیم که با یک جوان طرف هستیم و بوی کهنگی، استادی و در جازدگی در او نیست. همیشه می‌پذیرد و با جستجوگری ِمدام، خودِ جوانی است.»
در ادامه آذر تشکر جامعه‌شناس و از اعضاء رخدادتازه مستند با اشاره به پیوند جامعه‌شناسی و سینمای مستند گفت: «جامعه‌شناسان خیلی با متن سر و کار دارند و حالا کم‌کم می‌آموزند که به تصویر نگاه کنند و یاد بگیرند. به این دلیلِ ساده که تصویر از امر استثنا بیرون آمده و تبدیل به امر روزمره شده بنابراین یک جامعه‌شناس نمی‌تواند به تصویر بی‌تفاوت باشد. من از آثار و نوشته‌های آقای تهامی‌نژاد چیزهای زیادی یاد گرفتم. در پیوند جامعه شناسی و مستند، آقای تهامی‌نژاد و کارهایش جزء بضاعت ماست. فعالیت جامعه‌شناسان و مستندسازان باید با هم پیوند بخورد. این کاری است که ما در رخداد سعی کردیم به آن بپردازیم.»
در پایان لوحی به رسم یادبود از سوی نیلوفر نیکسار معمار و فعال در زمینه پژوهش‌های بینارشته‌ای معماری به نمایندگی از اعضاء رخداد تازه مستند به محمد تهامی‌نژاد اهدا شد؛ لوح سپاسی که توسط نیکسار در شرکت معماری استودیو 12– از حامیان رخدادتازه‌مستند- طراحی شده بود.
تهامی‌نژاد پس از دریافت لوح گفت: «صدایم در نمی‌آید. در سکوت هم البته می‌شود تشکر کرد. ممنونم که من را به یادآوردید. فکر می‌کردم ممکن است نسل جدید دیگر من را نشناسد اما حالا می‌بینم که اینطور نیست. هفتاد و پنج سالگی سن زیادی نیست نمی‌دانم چند سال دیگر باشم اما امیدوارم که بتوانم همچنان کار کنم.»
این نشست با قدردانی تهامی‌نژاد از همسرش که در جلسه حضور نداشت به پایان رسید.
پوریا جهانشاد مدیر گروه رخداد تازه مستندپوریا جهانشاد مدیر گروه رخداد تازه مستند در ابتدای نشست از روند متفاوت برگزاری این جلسه بدلیل مقارن شدن آن با پایان سال خبر داد.
او ضمن اشاره به فعالیت این گروه، مستند، گفت: «رخداد تازه مستند» قصد دارد، در پایان هر سال از پژوهشگر- مستندسازی که با فعالیت‌هایش تلاش کرده، پلی بین علوم اجتماعی و سینمای مستند بزند قدردانی کند و در همین راستا در سال جاری از محمد تهامی‌نژاد که فعالیت‌هایش تاثیرات بسیار زیادی در اقشار مختلف از جامعه‌شناس، سینماگر، معمار و شهرساز داشته است، تقدیر کند.
او ابراز امیدواری کرد که این روند تداوم داشته باشد و «رخداد تازه مستند» بتواند به سهم خود از تلاش‌های اساتیدی چون تهامی‌نژاد قدردانی به عمل آورد.
منبع: خبرگزاری ایسنا
