ماریا آذری (کارشناس ارشد مدیریت جهانگردی ـ بازاریابی جهانگردی)
صنعت گردشگری، شاید پدیده‌ای نوظهور در تاریخ بشر به نظر آید اما با نگاهی به گذر تاریخ متوجه می‌شویم که جابه‌جایی از روز اول آفرینش تا به حال بخش جدانشدنی زندگی انسان بوده و هست و شاید گردشگری هم پدیده‌ای برخاسته از همین تحرک همیشگی است. به همین دلیل می‌توان قدمت صنعت گردشگری را به لحظه‌های آغازین حیات انسان نسبت داد که تنها سیر تکامل و اهداف آن در طول زمان دستخوش تغییرات شده است. از عهد باستان تا قرون وسطی و عصر رنسانس که سیر و سیاحت برای استراحت و تفریح شکل جدی به خود گرفت و مردم را برای بازدید از شهرهای بزرگ و معروف دنیا ترغیب کرده تا انقلاب صنعتی که توسعه‌ی تاسیسات پذیرایی گردشگری و تغییرات شگرف در حمل و نقل، سرآغاز انقلابی بزرگ در صنعت گردشگری شد و با اتفاقات مهمی که رقم زد، همه‌ی ابعاد سفر را تحت تاثیر قرار داد که این سیر تحول تا به امروز نیز ادامه دارد و هر لحظه می‌توان ابعاد جدیدی را در این صنعت دید. پیشینه‌ی تاریخی گردشگری در ایران نیز از این قائله مستثنا نیست و قدمتی به وسعت تاریخ دارد.
اولین آثار مدنیت در این سرزمین، به هزاره‌ی پنجم پیش از میلاد مسیح می‌رسد و ایران یکی از ده کانون مهم شکل‌گیری تمدن بشری در جهان به حساب می‌آید. آثار مکتوب به جامانده‌ی پیش از ورود اسلام، حاکی از سفر یونانیان و رومیان به ایران است. در ایران حتی حقوق و امتیازات ویژه‌ای برای مسافران و جهانگردان در نظر گرفته می‌شد. آثار تاریخی نیز حکایت از گسترش شهرها، راه‌ها و اقامتگاه‌ها در همین دوران دارد. شاعران و نویسندگان، جغرافیا، فرهنگ و تمدن آن روزگار را در سفرنامه‌های‌شان به تصویر می‌کشیدند، از جمله ناصرخسرو قبادیانی شاعر، فیلسوف و سفرنامه‌نویس قرن پنجم که یکی از همین جهانگردان است. ایران از دیرباز به‌عنوان یک کشور مورد توجه جهانگردان اروپایی و گردشگران خارجی بود تا جایی که جرج کروزن انگلیسی در پایان قرن ۱۹ میلادی در اثر معروف خود به نام «ایران و قضیه‌ی ایران» از سیاحان و گردشگران مختلفی که از سراسر جهان از ایران بازدید کرده بودند، نام می‌برد. این مساله نشان می‌دهد ایران طی قرون ۱۷ و ۱۸ میلادی به لحاظ تعداد گردشگران در صدر کشورهای آسیایی جای دارد. در قرن نوزدهم، بسیاری از سیاحان، دیپلمات‌ها، بازرگانان، باستان‌شناسان، محققان و حتا افراد کنجکاو برای دیدن ایران و آشنایی با آن در ایران به گشت‌وگذار پرداختند. در نیمه‌ی دوم قرن نوزدهم، جهانگردان زیادی در کتاب‌های خود تفاسیر خوبی را از ایران ارائه دادند و به نیکی از آن یاد کردند (از موزه‌ی ایران باستان تا موزه‌ی ملی ایران» محمدرضا ریاضی ـ مجله‌ی موزه‌ها ـ شماره‌ی ۳۰ ـ بهار ۱۳۸۱).
صنعت گردشگری در ایران از نیم‌قرن پیش با هدف شناساندن مفاخر ایران و تمدن کهن این سرزمین به صورت رسمی شکل گرفت تا به امروز که با عنوان وزارت میراث،گردشگری و صنایع دستی در حال فعالیت است.
به هر روی، توجه به شرایط اقتصاد جهانی و رقابتی امروز، این موضوع را که صنعت گردشگری وسیله تبادل فرهنگی و گفت‌وگوی تمدن‌ها و افزایش منابع ارزی و ایجاد ثروت است، پررنگ‌تر کرده که می‌توان با در نظر گرفتن استراتژی‌های مناسب در بازاریابی با گسترش این صنعت، موجبات فراهم‌آمدن بازار کار و ثروت را فراهم آورد.
