در آستانه اکران فیلم عاشقانه «بی‌صدا حلزون» طی مراسمی پرحاشیه و چالش‌برانگیز در محل آمفی‌تئاتر دانشگاه فرشتگان، جلسه نقد و بررسی این فیلم برگزار شد.
فیلم «بی‌صدا حلزون» با شعار «عاشقانه‌ای بی‌صدا» به کارگردانی بهرنگ درفولی‌زاده و تهیه‌کنندگی مرتضی شایسته، سوژه‌ای خاص و اجتماعی دارد و به یک رابطه تابوشکن عاشقانه در جامعه ناشنوایان می‌پردازد.
پس از نمایش فیلم، نشست پرسش و پاسخ با اجرای منصور ضابطیان و با حضور کارگردان فیلم و متخصصان برجسته حوزه شنوایی‌سنجی و کاشت حلزون، پیش روی ۱۵۰ ناشنوا آغاز شد که از همان ابتدا پرسروصدا و پرچالش بود. جامعه ناشنوایان حاضر در این مراسم با وجود نداشتن دانش آکادمیک حوزه سینما،کارگردان را محکوم به قصه‌پردازی ضعیف و شخصیت‌پردازی اشتباه جامعه ناشنوایان کردند.
در این نشست، دکتر نیما رضازاده متخصص شنوایی‌شناسی، مدیر بخش شنوایی بیمارستان امیراعلم، دکتر احسان نگین، متخصص شنوایی‌شناسی دانشگاه علوم پزشکی تهران و لیلا آزاده رنجبر، سرپرست بخش ادیولوژی کاشت حلزون بیمارستان لقمان حکیم به همراه کارگردان فیلم به سوالات پاسخ دادند.
پزشکان واقعیت را در مورد عوارض کاشت حلزون کم‌تر بیان می‌کنند
رییس شبکه ملی (مردم‌نهاد) دارای معلولیت شنوایی، ضمن تاکید بر عوارض کاشت حلزون و آسیب‌هایی که کاشت این پروتز می‌تواند به به عصب صورت یا تعادل وارد کند،گفت: پزشکان در این خصوص واقعیت را بیان نمی‌کنند و متاسفانه تولیدکنندگان این اثر سینمایی هم با شیوه عجیب در شخصیت‌پردازی این فیلم به بیراهه رفته‌اند.
در این بین حامد عابدین‌زاده رییس شبکه ملی تشکل‌های مردم‌نهاد معلولان شنوایی و مشاور رییس دانشگاه فرشتگان و رییس سابق انجمن ناشنوایان، به نشانه اعتراض به فیلم دو بار جلسه را ترک کرد.
عابدین‌زاده در خلال این جلسه توضیح داد: در فیلم نقش‌های «مثبت» موافق کاشت حلزون بوده و هرچه نقش «منفی» است، مخالف این امر. این یک دروغ بزرگ است.
او با طرح این پرسش که بهرنگ دزفولی‌زاده مشخص بکند فیلم را برای ناشنوایان ساخته یا برای تبلیغ کاشت حلزون؟ سالن را ترک کرد.
این فعال جامعه ناشنوایان لحظاتی بعد به سالن برگزاری بازگشت و ظلمی را که همواره بر جامعه ناشنوایان کشور حاکم است، نکوهش کرد: چرا فکر می‌کنیم ناشنوایان همگی افرادی عصبی هستند؟ آیا این‌گونه است؟ جامعه امروز فکر می‌کند ناشنوابودن بیماری‌ست، نه این‌گونه نیست. این تنها یک ویژگی است. این‌که ما برای کاشت حلزون تبلیغ بکنیم نشانه فاصله سینمای کشور و جامعه هنری از جامعه ناشنوایان است. چرا ما افراد را به زور می‌خواهیم شنوا بکنیم؟ کارگردان فیلم باید مشخصاً عنوان بکند این فیلم برای ناشنوایان است یا برای کاشت حلزون؟ این‌که با گذشت تمام این سال‌ها از تولید فیلمی چون «پرنده کوچک خوشبختی» اثر پوران درخشنده امروز این فیلم را تهیه و تولید بکنیم یک ظلم بزرگ است. یک‌بار دیگر به عنوان یک مسئول تاکید می‌کنم ما قصد داشتیم از این فیلم حمایت کنیم،گول خوردیم. من اصلاً از این فیلم راضی نیستم. چرا می‌گویید همه ناشنواها بد هستند؟ چرا برای فروش بیش‌تر فیلم از بازیگر شنوا استفاده شده؟ من عصبانی‌ام و هیچ علاقه‌ای به شنیدن پاسخ‌های آقای کارگردان ندارم.
سپس در حالی که کارگردان فیلم هنوز بر صندلی پاسخگویی تکیه نزده بود، در برابر همه درخواست‌ها جهت ایجاد گفتمان سازنده در راستای ارتقا محاسن و کاهش معایب این دست آثار، تنها ترجیح داد سالن را ترک بکند.
نگاه جامعه ما جهان سومی است
اما این پایان همه جنجال‌های نشست فیلم نبود، چراکه انتقادات به کارگردان فیلم «بی صداحلزون» با مدیرعامل شبکه ملی ناشنوایان ادامه یافت. احسان شاهوردی با تاکید بر تمامی انقادات مطرح‌شده گفت: چرا در این فیلم از جامعه ناشنوایان استفاده نشده؟ چرا خوب تحقیق نکردید و سعی در عصبی نشان‌دادن ناشنوایان دارید؟ مگر می‌شود همه ناشنوایان بد باشند و همه شنواها خوب؟
مدیرعامل شبکه ملی ناشنوایان کشور ضمن نکوهش تفکر منفی حاکم بر جامعه گفت: ناشنوابودن بیماری نیست. این حاصل تفکرات سیاه و جهان سومی ماست که می‌خواهیم همه را به هر نحوی که شده شنوا بکنیم. سال‌هاست که به بچه‌های ما می‌گویند این‌که شما آمبیانس محیط را نمی‌شنوید خطرناک است، صدای بهمن، آمبیانس خیابان و خیلی دیگر از اصواتی که یک ناشنوا نمی‌شنود. من سال‌هاست این اصوات را نمی‌شنوم و هرگز در خیابان تصادف نکرده‌ام. هیچ‌وقت زیر بهمن گیر نکردم و تاکنون بلایی بر من حادث نشده است. این تفکر شوم و منفی‌ست که بر جامعه جاری و ساری است و همین امر کودکان ما را وادار به کاشت حلزون می‌کند. اگر همه این موارد را که کنار هم چیدمان بکنیم به راحتی نتیجه می‌گیریم این یک اثر تبلیغاتی است و قرار است کاشت حلزون را فرهنگ‌سازی بکند.
دید عمومی به جامعه ناشنوایان خوب نیست
همچنین «دکتر سارا سیاوشی» زبان‌شناس نیز با طرح مواردی بخشی از فرهنگ عمومی جامعه را نکوهش کرد. او تاکید داشت: کاش کمی زودتر به سمت مقوله «فرهنگ» در این عرصه می‌آمدیم. ما اکنون به تازگی مقوله فرهنگ را در سمینارهای علمی و پزشکی آن هم در مواضع بسیار خرد، جایگاه می‌بخشیم. برای این‌که فرهنگ زبان ناشنوایان در جامعه نهادینه شده و آن را به عنوان یک زبان واحد و مستقل بدانیم، بسیار درد خواهیم کشید.
این زبان‌شناس گفت: کاش فیلم «بی صداحلزون» که پس از گذشت ده‌ها سال از تولید آخرین فیلم سینمایی که درباره ناشنوایان ساخته شده، با تامل بیش‌تر و صرف زمان برای پروسه تحقیقاتی اثر، فیلم بهتری را به جامعه عرضه می‌کرد.
همچنین در این جلسه «کتایون گیتی» از اساتید دانشگاه فرشتگان، فرزانه سلیمان بیگی زبان‌شناس و حبیب مهدوی دبیرکل شبکه ملی ناشنوایان به همراه تعدادی از دانشجویان ناشنوای مرکز علمی فرشتگان نیز به ترتیب انتقادات مشابهی عنوان کردند.
اتهام درآمدزایی بی‌انصافی است
لیلا آزاده رنجبر ادیولوژیست مرکز کاشت حلزون بیمارستان لقمان، نیز در حالی که بغض در گلو داشت توضیح داد:«این نهایت بی‌انصافی است که ما را به تجارت و کسب درآمد متهم بکنند. برخلاف خیلی از موارد گفته‌شده بارها در مراکز کاشت حلزون تنظیم‌های بدون دریافت هزینه انجام داده‌ایم، این موضوع که کاشت حلزون موفق نبوده هم درست نیست. این‌طور نیست که بگوییم ناشنوایان از این پروتز گریزانند. اتفاقاً من به افرادی که ناشنوای مادرزاد نبوده و برحسب اتفاق و حادثه‌ای در بزرگسالی شنوایی خود را از دست داده‌اند و اکنون سخت در عذابند این عمل را توصیه می‌کنم.کاشت پروتز شنوایی در اساس برای این‌دست از افراد، نقش خروج از عذاب است. ما موظفیم از منظر پزشکی بررسی بکنیم که این شخص می‌تواند بهره‌وری کافی از این پروتز داشته باشد یا نه.
در ادامه دکتر احسان نگین، متخصص شنوایی‌شناسی با اشاره به انتقادات بیان‌شده گفت: خیلی از این انتقادات درست و اصولی‌اند اما آیا این انتقادات متوجه فیلم «بی‌صدا حلزون» می‌شود یا متوجه تبعیضی که در جامعه بین شنوا و ناشنوا وجود دارد؟ گرچه خود بر این باورم که فیلم همچون دیگر تولیدات فرهنگی بدون ایراد نیست اما این نخستین گونه از نوع خود است. اجازه بدهیم این‌دست آثار تولید بشوند و ایجاد گفتمان بکنند.
در پایان جلسه بهرنگ دزفولی‌زاده،کارگردان فیلم ضمن تشکر از همه انتقادات و لحاظ‌کردن همه آنها در تولیدات بعدی خود عنوان کرد: حقیقت این‌ست که من تنها یک فیلم ساخته‌ام. بنا به اقتضائات سینمایی و محدویت‌های زمانی و البته حفظ جذابیت‌های اثر، تمام مواردی را که دوستان عنوان می‌کنند نمی‌توانستم بازگو بکنم. این‌که فیلم قصد دارد سیاه‌نمایی بکند، باید بگویم هرگز! در این جلسه دوستانی هستند که احساس خوبی از فیلم ندارند، البته که حق دارند اما باید تاکید بکنم این فیلم را در اکران‌های مختلفی با دوستان ناشنوا تماشا کردم که به اتفاق آرا احساس رضایت حداکثری داشتند.
کارگردان فیلم «بی‌صدا حلزون» تاکید کرد: من چند سال پیش تنها یک قصه مختصر به دستم رسید و میوه کنونی، محصول صرف مدت‌ها تحقیق و پژوهش است. در این جلسه چند متخصص نشسته‌اند. آیا هیچ‌یک ایراد علمی و تخصصی بر فیلم دارند؟
دزفولی‌زاده گفت: در یکی از اکران‌های خصوصی یکی از دوستان ناشنوا این فیلم را اولین اثری دانست که مسئولان شهری را متوجه امر مناسب‌سازی شهری برای ناشنوایان می‌کند.
او همچنین با اشاره به اتهام تبلیغاتی‌بودن فیلم گفت: هرگز فیلم تبلیغاتی نساختم. در اساس من تبلیغاتچی نیستم. با افتخار می‌گویم فیلمی درباره ناشنوایان ساختم که مدل تازه‌ای ارائه می‌کند. راهکار جدیدی دارد و آن نیز به طور کامل منطبق بر علم شریف پزشکی است.
