هنردستان : سمیرا افتخاری: نقش پدر در زندگی پررنگ است، اما در سینمای ایران به این حضور قوی آن‌چنان که باید پرداخته نشده است و هنوز جای خالی فیلمی در مدح این کوه استوار حس می‌شود.
در بیشتر فیلم‌های سینمایی همواره یک زن و مرد نقش اصلی را ایفا می‌کنند و بر اساس داستان نوشته‌شده قصه روایت می‌شود؛ اما گاهی سوژه اصلی این فیلم یک زن است و گاهی مادر و گاهی هم سوژه اصلی یک مرد است و یا یک پدر.
در سینمای ایران فیلم‌های تاریخی به نامی درباره مادر ساخته‌شده است که در گوشه و کنار ذهن اگر جستجو کوتاهی هم داشته باشی بلافاصله اولین گزینه را به خاطرخواهید آورد، اما درباره پدر این قهرمان زندگی فیلم‌های بسیار اندکی ساخته‌شده است. درواقع برای یافتن فیلم‌هایی که درباره پدر ساخته‌شده‌اند باید جستجوی طولانی داشته باشی تا تعداد اندکی از آن‌ها را به خاطر بیاورید. ما هم به سراغ آرشیو ذهنی و کاریمان رفتیم اما به‌جز این چند فیلم، فیلم‌های دیگری را به خاطر نیاوردیم که قهرمان اصلی آن پدر باشد. شاید ابراهیم حاتمی کیا ازجمله کارگردانانی است که هر بار به فراخور قصه و داستان فیلمش پدر را موضوع اصلی فیلم قرار داده باشد.
به نام پدر
ابراهیم حاتمی کیا “به نام پدر” را سال 84 ساخت. یک فیلم دیگر از جنس فیلم‌های او اما این بار متفاوت. به نام پدر قصه پدر بسیجی است که دخترش حبیبه پایش را به خاطر گذاشتن روی مین‌هایی که پدرش در زمان جنگ مجبور به گذاشتن آن‌ها بوده از دست می‌دهد و حالا این عاشقانه پدرانه سروشکل جدی به خود می‌گیرد. در این فیل پرویز پرستویی، گلشیفته فراهانی، کامبیز دیرباز، مهتاب نصیرپور، مهرداد ضیایی، افشین هاشمی، شبنم مقدمی، میر طاهر مظلومی به ایفای نقش پرداخته‌اند.
بوی پیراهن یوسف
این فیلم را حاتمی کیا سال 74 ساخت درست 10 سال قبل از ساخت “به نام پدر”. “بوی پیراهن یوسف” را علی نصیریان در نقش پدر با بازی خاطره انگیزش در نقش پدری چشم‌به‌راه ماندگار کرد. “بوی پیراهن یوسف” و موسیقی بی‌نظیرش ازجمله فیلم‌های پدرانه در سینمای ایران است که به‌خوبی توانسته دل‌بستگی یک پدر به فرزند مفقودشده‌اش را نشان دهد. در این فیلم علی نصیریان، نیکی کریمی، جعفر دهقان، شیرین بینا به هنرنمایی پرداخته‌اند.
جدایی نادر از سیمین
اصغر فرهادی سال 89 به سراغ یک سوژه پدرانه رفت. هرچند در این میان پدر نقش اصلی نبود اما حضور او را نمی‌توان در این فیلم نادیده گرفت، درواقع پدر محرک قصه اصلی است. سیمین می‌خواهد به همراه همسرش نادر و دخترش ترمه از ایران برود و همهٔ مقدمات این کار را فراهم کرده؛ اما نادر نمی‌خواهد پدرش را که از بیماری آلزایمر رنج می‌بَرَد تنها رها کند. این اختلافات باعث می‌شود سیمین از دادگاه درخواست طلاق کند و…در این فیلم شهاب حسینی، لیلا حاتمی، پیمان معادی، ساره بیات و سارینا فرهادی به ایفای نقش پرداخته‌اند.
“جدایی نادر از سیمین” در سطح بین‌المللی بسیار خوش درخشید و برندهٔ اسکار بهترین فیلم غیر خارجیزبان، گلدن گلوب بهترین فیلم خارجیزبان، خرس طلای جشنواره فیلم برلین و بسیاری جوایز دیگر شد.
دختر
رضا میر کریمی سال 94 به سراغ سوژه فیلم “دختر” رفت و رابطه پدر و دختری را به نمایش گذاشت که موجب تحسین بسیاری از اهالی سینما در داخل و خارج از کشور شد. احمد عزیزی که سرپرست بخش تعمیرات و نگهداری پالایشگاه آبادان است برای مراسم خواستگاری دخترش سمیرا آماده می‌شود و دختر دیگرش ستاره در همان روز قصد سفر به تهران برای شرکت در جشن خداحافظی یکی از دوستان هم‌دانشگاهی‌اش را دارد که با مخالفت پدرش روبه‌رو می‌شود و تصمیم می‌گیرد بدون اجازهٔ خانواده صبح با هواپیما به تهران برود و ظهر برگردد ولی در بازگشت، به دلیل کنسل شدن پرواز، با مشکلاتی روبه‌رو می‌شود و پدرش برای بازگرداندن او عازم تهران می‌شود. ستاره نزد عمه‌اش فرزانه می‌رود و آنجا اتفاقاتی رخ می‌دهد که بحث‌هایی را میان افراد ایجاد می‌کند. دختر جایزه گئورگ طلایی بهترین فیلم از نگاه تماشاگران و جایزه بهترین بازیگر نقش اول مرد جشنواره بین‌المللی فیلم مسکو ۲۰۱۶ را به دست آورد. فرهاد اصلانی، ماهور الوند، مریلا زارعی و شاهرخ فروتنیان بازیگران فیلم دختر هستند.
دهلیز
پدر معلمی چند سال قبل در یک درگیری خیابانی ناخواسته کسی را به قتل می‌رساند و حالا همسرش شیوا در تمام این سال‌ها تلاش کرده است که پسرشان امیرعلی را در غیاب پدرش بزرگ کند و برای جلوگیری از قصاص نفس، رضایت خانواده مقتول را بگیرد؛ اما امیرعلی حالا در هفت‌سالگی می‌فهمد که پدر دارد و پدرش به خاطر کاری که انجام داده در زندان است. شکل‌گیری روابطِ این پدر و پسر در زندان و تداوم در روزهایی که پدر از زندان مرخصی گرفته است یک پدرانه آرام و نجیب را رقم‌زده است.
بهروز شعیبی در اولین گام خود در مقام کارگردان در این فیلم ادای دینی کرد به پدر. در این فیلم رضا عطاران، هانیه توسلی، محمدرضا شیرخانلو، شاهرخ فروتنیان، سعید چنگیزیان، مسعود میر طاهری، نگار عابدی، افسانه چهره آزاد به ایفای نقش پرداخته‌اند.
حوض نقاشی
پدر و مادر کم‌توان ذهنی با بازی شهاب حسینی و نگار جواهریان پسر سالمی به نام سهیل دارند. سهیل دانش‌آموز مقطع دبستان است و هرچه بزرگ‌تر می‌شود فاصله‌اش با پدر و مادرش بیشتر می‌شود. به‌طوری‌که دوست ندارد با آن‌ها زندگی کند. تلاش مادر و به‌خصوص پدر سهیل برای اینکه برای فرزندشان والدین بهتری باشند لحظات عاطفی زیادی در فیلم ایجاد کرده است. به‌خصوص زمانی که سعی می‌کنند درست کردن پیتزا غذای موردعلاقه فرزندشان را یاد بگیرند. در حوض نقاشی شاهکار مازیار میری، شهاب حسینی، نگار جواهریان، فرشته صدر عرفایی، سپهراد فرزامی، سیامک احصائی و الهام کردا بازی کرده‌اند. این فیلم در صدر آرای تماشاگران سی و یکمین جشنواره فیلم فجر قرار داشت.
طلا و مس
طلا و مس، فیلمی است از همایون اسعدیان که در بیست و هشتمین جشنوارهٔ فیلم فجر به نمایش درآمد. آقا سید رضا با بازی بهروز شعیبی طلبه جوانی است که برای شرکت در کلاس‌های اخلاق یکی از اساتید مشهور به تهران آمده است؛ اما بیماری زهرا سادات همسرش با بازی نگار جواهریان روند زندگی آن‌ها را تغییر می‌دهد. آقا سید تمام تلاشش را می‌کند تا در نبود و بیماری مادر بچه‌ها احساس کمبود و ناراحتی نداشته باشند. لحظه رقصیدن و یا به قول سید رضا نای نای کردنش برای شاد کردن بچه‌ها یکی از لحظات شیرین و پدرانه این فیلم تحسین‌شده است بااینکه ما این لحظه را نمی‌بینیم.
فرشته‌ها باهم می‌آیند
یک روحانی جوان به نام احمد با همسرش لیلا در تهران زندگی ساده‌ای دارند تا اینکه لیلا متوجه می‌شود سه‌قلو باردار است. حالا احمد باید تمام تلاشش را بکند تا بتواند از عهده خرج سه‌قلوها بربیاید. طوری که مجبور می‌شود در یک فیلم سینمایی به‌ناچار در نقش یک روحانی بازی کند. کاری که با واکنش منفی دوستانش روبرو می‌شود. تلاش پدرانه احمد برای تأمین معاش زندگی و مهربانی‌های همسرانِ او لحظات شیرینی را در این فیلم خلق کرده است تا فرشته‌ها باهم می‌آیند یک فیلم دوست‌داشتنی باشد. حامد محمدی در این فیلم از جواد عزتی و نازنین بیاتی در نقش‌های اصلی و الهام کردا و رضا ناجی در نقش‌های دیگر این فیلم بهره برده است.
نفوذی
فریدون کیان همراه با عده‌ای از اسیران ایرانی جامانده در عراق در سال ۱۳۸۲ وارد کشور می‌شود؛ اما بلافاصله توسط نیروی وزارت اطلاعات دستگیر می‌شود. دلیل این دستگیری شهرت کیان به جاسوسی از اسرای ایرانی و عضویت در سازمان منافقین است که منجر به شهادت عده زیادی از اسرا شده است. بدنام بودن او در کشور موجب این می‌شود که فرزندش نام فامیلی خود را تغییر دهد تا نام پدر همراه او نباشد؛ اما قصه این‌طور ادامه نمی‌یابد. درنهایت متوجه می‌شویم کیان در مأموریتی قرارگرفته است و خود یکی از رزمندگان انقلاب اسلامی است. همین موضوع روابط پدر و پسر را به‌شدت تغییر می‌دهد تا فیلم نفوذی نیز ازجمله فیلم‌های پدرانه سینمای ایران باشد. نفوذی فیلمی به کارگردانی احمد کاوری و مهدی فیوضی در سال ۱۳۸۷ (هجری شمسی) ساخته شد. فیلم نفوذی که محصول مشترک سیما فیلم، بنیاد سینمایی فارابی و محراب فیلم است، توانست سیمرغ بلورین بهترین فیلم اول و بهترین فیلم از نگاه تماشاگران بیست و هشتمین جشنواره فیلم فجر را از آن خود کند. فیلم‌نامه نفوذی بر اساس خاطرات یک آزاده و با نگاهی به کتاب “حکایت زمستان “از سعید عاکف توسط داوود امیریان نوشته‌شده است. امیر جعفری، نسرین مقانلو، قاسم زارع، محمد کاسبی، مهران رجبی، رامین راستاد، علی رام نورایی، سیاوش خیرابی، جمشیدهاشم پور، امیررضا دلاوری بازیگران نفوذی هستند.
دست‌های خالی
“دست‌های خالی” فیلمی به کارگردانی و نویسندگی ابوالقاسم طالبی و تهیه‌کنندگی محمدرضا تخت‌کشیان ساخته سال ۱۳۸۵ است که در مهرماه ۱۳۸۶ روی پرده سینما رفت. یک پدر آزاده با بازی خسرو شکیبایی که موجی شده است بعد از سال‌ها به خانه‌بر می‌گردد، اما موجی شدن این پدر همواره کار دستش می‌دهد طوری که جشن ورودی که خانواده برایش تدارک دیده حالش را خراب می‌کند. در یک پاپوش یک قتل به گردن دخترش می‌افتد و حالا پدر باید برای اعدام نشدن دخترش تلاش کند. لحظات رضایت گرفتن پدر و سروکله زدنش با پدر مقتول که برعکس او هیچ اعتقاداتی ندارد و درخواست عجیبش برای رضایت دادن، لحظات زیبایی را در فیلم ایجاد کرده است تا یکی از فیلم‌های پدرانه سینمای ایران باشد. مسعود رایگان، مرشد شاه‌محمدی، محمد ساربان، حسن شکوهی، علیرضا کمالی نژاد، خسرو شکیبایی، مریلا زارعی، فاطمه گودرزی، اصغر نقی زاده، زهرا داود نژاد در این فیلم به زیبایی هنرنمایی کردند.
آقا یوسف
آقا یوسف فیلمی است به نویسندگی و کارگردانی علی رفیعی و تهیه‌کنندگی مرتضی متولی که در سال ۱۳۹۰ در سینماهای کشور اکران یافت. آقا یوسف دومین ساخته علی رفیعی در مقام کارگردانی سینما است. آقا یوسف یک معلم بازنشسته است که برای تأمین معاش خانواده‌اش کارگری می‌کند؛ اما این موضوع را از دخترش پنهان کرده است. او هرروز کیف به دست و به بهانه رفتن به مدرسه از خانه بیرون می‌آید اما در خانه‌های مختلف کار می‌کند. یک روز که در خانه‌ای مشغول کار است صدای دخترش را روی پیغام‌گیر آن خانه می‌شنود و متوجه ارتباط دخترش با آن خانواده می‌شود. رفتارهای پدرانه آقا یوسف و دغدغه‌هایش در طول فیلم و لحظه متوجه شدن دخترش آقا یوسف را تبدیل به یکی از پدرانه‌های سینما کرده است.
مهدی هاشمی، هانیه توسلی، لادن مستوفی، شاهرخ فروتنیان، پگاه آهنگرانی، ستاره اسکندری، مریم سعادت، سهیلا رضوی، لیلا بلوکات و صابر ابر در آقا یوسف هنرنمایی کرده‌اند.
پدر
پدر نام فیلمی به کارگردانی مجید مجیدی است که در سال ۱۳۷۴ روی پرده رفت. در این فیلم این بار به‌جای یک پدر پای یک ناپدری در میان است. ناپدری که در ابتدا به خاطر لجبازی‌های زیاد پسر رابطه خوبی با پسر همسرش ندارد؛ اما این رابطه به‌مرور ترمیم می‌شود و تبدیل به یک رابطه پدر و پسری تمام‌عیار می‌شود.
محمد کاسبی، پریوش نظریه، حسن صادقی در این فیلم بازی کرده‌اند.
آواز گنجشک‌ها
آواز گنجشک‌ها نام فیلمی به کارگردانی مجید مجیدی، محصول سال ۱۳۸۶ است. این فیلم در مراسم اسکار ۲۰۰۹ نمایندهٔ سینمای ایران بود. آواز گنجشک‌ها به‌عنوان یکی از بهترین فیلم‌های خارجی سال ۲۰۰۹ از نگاه هیئت ملی نقد فیلم آمریکا انتخاب شد. رضا ناجی نیز برای بازی درخشان خود در این فیلم جایزه خرس نقره‌ای بهترین بازیگر مرد جشنواره فیلم برلین را تصاحب کرد.
دغدغه معاش همراه همیشگی پدرها بوده است. حالا پدر روستایی به نام کریم کارگر بخش پرورش شترمرغ‌هاست؛ اما گم‌شدن یکی از شترمرغ‌ها باعث می‌شود که از کار اخراج شود و برای تأمین معاش به شهر بیاید و با موتور مسافرکشی کند. یکی از ایده‌های کسب‌وکار پرورش ماهی قرمز است که آن‌ها را با سختی در یک دبه به شهر می‌آورند؛ اما دمر شدن دبه باعث مردن همه ماهی‌ها می‌شود و همگی گرفته و بی‌حال سوار بر وانت برمی‌گردند. یکی از سکانس‌های طلایی و پدرانه فیلم زمانی است که کریم وقتی ناراحتی و به‌هم‌ریختگی بچه‌ها را می‌بیند پشت وانت شروع به خواندن یک آواز ترکی می‌کند و همگی باهم دست می‌زنند تا از بین رفتن ماهی تبدیل به غصه و اندوه بزرگی نشود.
منبع : هنرآنلاین
