سریال‌های ترکیه‌ای اصلاً شبیه واقعیت جامعه ترکیه نیست
اولین جلسه نقد و بررسی گروه سینمایی هنر و تجربه با نشست فیلم سینمایی «درخت خاموش» و با حضور عوامل این فیلم در پردیس سینمایی چارسو برگزار شد.
به گزارش روابط‌عمومی پروژه، در این نشست علی نوری‌اسکویی (تهیه‌کننده)، فایسال سویسال (کارگردان)،کوبرا کیپ و سردار اورچین (بازیگران) و محمدرضا مقدسیان (منتقد) و علی زادمهر (مجری) حضور داشتند.
در ابتدای این نشست محمدرضا مقدسیان ـ منتقد و کارشناس سینما ـ گفت: اگر در سال‌های اخیر سینمای ترکیه را بررسی کنیم به دلیل نگاه صنعتی که با هنری تلفیق شده، رشد زیادی اتفاق افتاده است و قرابت‌های فرهنگی، مذهبی، تاریخی و سرزمینی میان ایران و ترکیه کمک می‌کند فهم دقیق‌تری از هم داشته باشیم و به همین دلیل بخشی از مردم ایران سینمای ترکیه را بیشتر می‌پسندند.
او افزود: فارغ از بحث ارزش‌گذاری، سینما زبانی بین‌المللی است.کارگردانی مانند کیارستمی در ایران و نوری بیلگه جیلان در ترکیه تبدیل به کارگردانان بزرگی می‌شوند که تمام دنیا آثار این دو را می‌شناسند. حال اگر با این زبان بین‌المللی تولید مشترک داشته باشیم، اهمیت آن دو چندان می‌شود. پیش از این تجربه تولید مشترک با کشورهای دیگر را داشته‌ایم، ولی نتیجه منجر به تولید مشترک قابل دفاعی نمی‌شد اما تعامل با کشور ترکیه مزیت‌های زیادی دارد، چون اشتراکات زیادی داریم.
مقدسیان با اشاره به موضوع فیلم درخت خاموش ادامه داد: حال‌وهوای فیلم تداعی‌کننده سینمای کیارستمی و جنس نگاه آنتونیونی در سینمای ایتالیاست و شکل دیگری از آن را در سینمای اینگمار برگمان می‌بینیم. اینکه شخصیت اصلی فیلم بر اساس رفتارهای مبتنی بر تجربیات تلاش می‌کند درون‌گرا باشد، در سینمای هالیوود، طور دیگری رقم می‌خورد. در سینمای هالیوود شخصیت باید بر اساس فکت‌های بیرونی ساخته بشود و رفتارهایش باید صریح و بی‌پرده باشد. وقتی سراغ سینمای اروپا می‌رویم، به دلیل نگاه شرقی‌تر فیلم‌ساز و بافت فرهنگی، شخصیت درون‌گرایانه‌تر است. چیزی که به‌عنوان عرفان در شرق می‌شناسیم بسیار متافیزیک‌تر و فراتر از عقل رقم می‌خورد. اگر می‌خواهیم فیلم شرقی بسازیم باید شرقی‌ها و مخاطب را بشناسیم.
مقدسیان با اشاره به روابط شخصیت اصلی فیلم از دیدگاه روانشناسانه، عنوان کرد: این فیلم را بر مبنای روانکاوی فرویدی می‌توان دید. ماجرای روابط حیاتی، شخصیت اصلی فیلم با پدر و مادرش در کودکی و تحقیر از ناحیه همسر موتور محرک بیرونی است و همچنین حضور دختری که یادآور عشق قدیمی اوست. همه این‌ها باعث می‌شود این شخصیت از مرحله کودک به بزرگسال به مرحله کودک کمی بزرگسال تبدیل شود. دیالوگی در فیلم بود که می‌گفت اگر آدم‌ها بمیرند تنها به خاطر کارهایی که کردند بازخواست نمی‌شوند، بلکه برای کارهایی که نکردند نیز بازخواست می‌شوند، در جایی دیگر شخصیت اصلی فیلم می‌گوید همه عمر تلاش کردم کارهایی را که بقیه خواستند انجام بدهم. در نهایت این فرد وقتی به بی‌عملی و بی‌تصمیمی می‌رسد، شخصیتی مثل حیاتی می‌شود.
این منتقد با اشاره به این عبارت که گفته می‌شود هنر زاییده رنج است، ادامه داد: بسیاری از فلاسفه و متخصصین حوزه روان معتقدند از اساس چیزی مانند هنر، زاییده رنج است؛ هنرمند برای فرار از واقعیت به هنر رو می‌آورد. معتقدم تا رنجی نباشد زایشی اتفاق نمی‌افتد. حال اگر شخصیت اصلی فیلم بعد از دو سه سال نمی‌تواند چیزی بنویسد برای این است که به زخم نرسیده تا شکوفایی صورت بگیرد. فیلم در ستایش ادبیات است و ادبیات است که حیاتی را نجات می‌دهد، نه شلیک به زنش. تغییر ناگهانی حیاتی ادبیات و عشق بود. عشق قدیمی در او زنده می‌شود، عشقی که هیچ اقدامی درباره او نکرد و آن را از دست داده است.
او ادامه داد: انتخاب بازیگر در این فیلم بسیار بجا بود و مخاطب شخصیت‌ها را باور می‌کرد و این توانایی کارگردان است. اگر این‌ها نبود فیلم مانند فیلم‌هایی می‌شد که تلاش می‌کنند هنری باشند، ولی مخاطب آن را پس می‌زد.
علی نوری‌اسکویی تهیه‌کننده فیلم نیز با اشاره به اینکه «درخت خاموش» فیلم خاص و دشواری بود،گفت: کار سختی بود که فیلمی بسازیم که با آمدن عوامل ایرانی در برخی از جاها رنگ‌وبوی ایرانی بگیرد.کارگردان فیلم، فایسال سویسال را تنها در پاسپورت ترکیه‌ای می‌دانم، چراکه او در ایران کلاس فیلمسازی رفته و با حوزه‌های مختلف ادبیات و فرهنگ ایران آشناست.
او افزود: شخصیت اصلی فیلم،«حیاتی» کاراکتری دارد که فقط در سن ما می‌توان او را پیدا کرد. فایسال اصرار داشت شخصیت تغییر نکند. وجه روان‌شناسی در فضای رئالیستی می‌توانست معنا پیدا بکند، ولی برای خلق شخصیت نیاز به آدمی داریم که می‌تواند خشونت را ببیند و در جایی تغییری ایجاد بکند، به نظرم در این فیلم ضعیف‌ترین فرد، همان قهرمان است.
فایسال سویسال،کارگردان فیلم نیز با تشکر از گروه هنر سینمایی هنر و تجربه که شرایط اکران و نمایش این فیلم را فراهم کردند،گفت: برای ساخت این فیلم پیش از ایران با همکاران فرانسوی نیز صحبت کردم و آن‌ها گفتند از دید کلاسیک به مشکل برمی‌خوریم، چون شخصیت اصلی فیلم در نهایت قبول می‌کند به زندان برود، در حالی که در فرانسه این کار احمقانه است. فرانسوی‌ها معتقد بودند شخصیت اصلی باید خود را به عنوان قهرمان به مردم ثابت بکند، ولی من می‌خواستم شخصیت اصلی به صورت غیرمستقیم انتقام بگیرد، با اینکه جامعه با او مشکلی دارد، ولی او با جامعه اطرافش مشکلی ندارد.
او در پاسخ به سوالی درباره سریال‌های ترکیه‌ای و تفاوت عمده آن‌ها با سینمای ترکیه گفت: من و دیگر همکارانم معمولاً این سریال‌ها را نگاه نمی‌کنیم، زیرا از لحاظ سینمایی و فرم بسیار ضعیف است، البته این سریال‌ها مخاطب خاص خودش را دارد و از سلیقه و حوصله ما خارج است.
فایسال ادامه داد: سریال‌های که در ترکیه ساخته می‌شود و در ایران و بسیاری از کشورها بیننده و مخاطب دارد به هیچ‌عنوان شبیه واقعیت جامعه ترکیه نیست و اگر کسی بخواهد با تماشای این سریال‌ها تصور بکند به شناخت از فرهنگ و مردم ترکیه می‌رسد، اشتباه است، چون این سریال‌ها واقعیت‌ها را نشان نمی‌دهد. در حالی که با دیدن فیلم‌های سینمایی ایران به خوبی می‌توان با فرهنگ و واقعیت جامعه ایران آشنا شد. در آثار کارگردان‌های شناخته‌شده سینمای ایران مانند تقوایی، مهرجویی و حاتمی اسطوره و تفکری دیده می‌شود که مشخص و ارزشمند است و من آن را می‌پسندم.
فایسال با اشاره به اینکه «درخت خاموش» در جشنواره‌های مختلف دیده شده، افزود: هرچند این فیلم جوایز بسیاری کسب کرده اما معتقدم فیلم‌ساز باید اثر خودش را بسازد و در دام جشنواره‌های مختلف سینمایی و بخصوص جشنواره‌های اروپایی که به دنبال درونی‌کردن یک نوع فیلمسازی هستند، نیفتد و بر اساس ذائقه و سلیقه جشنواره‌ها فیلم نسازد.
سردار اورچین بازیگر نقش اول مرد این فیلم نیز گفت: خوشحالم در جمع شما هستم و این شانس برای ما وجود دارد که رو در رو درباره فیلم حرف بزنیم. امروز فرم بازیگری و اختراع سینما و نگاه بازیگری دگرگون شده است. در حال حاضر نگاه کارگردان‌ها به بازیگری عوض شده و گاهی ممکن است خودش هم نقشی برای آفریدن در یک کار هنری داشته باشد، به مرحله‌ای رسیدیم که نه تنها کارگردان بازیگر را انتخاب می‌کند، بلکه حتی گاهی بازیگر هم کارگردان را انتخاب می‌کند. دوستی کارگردان این فیلم با بازیگران اجازه داد به جای اینکه دیالوگ بگوییم، آن را با حس نشان بدهیم.
کوبرا کیپ، بازیگر دیگر این فیلم نیز گفت: بسیار خوشحالم که فیلمی از ترکیه بعد از سال‌ها در ایران اکران می‌شود. این اولین‌بار است که در ایران حضور دارم و این فیلم را همراه ایرانی‌ها می‌بینم. از فضای استقبال مردم بسیار لذت بردم.
در ادامه این نشست، عوامل فیلم و منتقد جلسه به پرسش‌های مخاطبان حاضر در جلسه پاسخ دادند. فیلم سینمایی «درخت خاموش» محصول ایران و ترکیه هم‌اکنون در سالن‌های سینمایی گروه سینمایی هنر و تجربه در حال اکران است.
