فرصتی که از دست رفت
شانزدهمین دوره نمایشگاه بین‌المللی گردشگری تهران،که قابلیت تبدیل‌شدن به یک رویداد نمادین در منطقه را دارد، هم‌زمان با سی‌وششمین نمایشگاه ملی صنایع دستی برگزار و عصر جمعه ۲۱ بهمن‌ماه با تمام کاستی‌ها و محاسنش به کار خود پایان داد.
گرچه وضعیت صنعت گردشگری ایران رو به وخامت است و چندان که باید حالش خوب نیست اما از منظر گردشگری نمی‌توان از ویژگی‌های مهم و منحصر به‌فردش غافل بود. ایران به دلیل موقعیت جغرافیایی استثنایی و منحصر به‌فردی که بین کشورهای جهان دارد، به عنوان یک نقطه استراتژیک به مثابه پلی عمل می‌کند که کشورهای اروپایی و آفریقایی را به آسیا و همچنین کشورهای مستقل مشترک‌المنافع را به خاورمیانه و منطقه خلیج فارس متصل می‌کند. این ویژگی پتانسیل بالایی برای گردشگری ایران ایجاد می‌کند.
ویژگی دیگر جاذبه‌های گردشگری افسانه‌ای آن است که از دو جنبه قابل بررسی است:
اول،گستردگی انواع گردشگری از جمله گردشگری تاریخی، فرهنگی، طبیعی، زیارتی، ماجراجویانه و غیره.
دوم، چهارفصل‌بودن آن. طبیعت و دسترسی هم‌زمان برای لذت‌بردن از تفریحات آبی مانند شنا در نقطه‌ای و تفریحات و ورزش‌های زمستانی در نقطه‌ای دیگر از ایران که می‌باید از این ویژگی‌ها به بهترین شکل استفاده کرد.
تنها رویداد بین‌المللی شناخته‌شده در صنعت گردشگری ایران، نمایشگاه بین‌المللی گردشگری و صنایع وابسته ایران/ تهران است که با نام TITE نیز شناخته می‌شود و فرصتی را برای کسب‌وکارهای مرتبط با گردشگری، سفر و حوزه‌های تجاری مرتبط فراهم می‌کند تا درباره پیشرفت‌های اخیر در این بخش‌ها اطلاعات بیش‌تری کسب و تبادل کرده، الهام بگیرند و شریک تجاری پیدا کنند.
این رویداد، نوید یک تجربه مثبت و متمایز را هم برای بازدیدکنندگان و هم به غرفه‌دارانی می‌دهد که از مقامات شناخته‌شده در زمینه‌های خود هستند.
هدف اصلی از برگزاری نمایشگاه گردشگری، تجلی و نمایش فرصت‌های سرمایه‌گذاری و معرفی شهر‌هایی است که می‌توانند مقصدهای گردشگری باشند. این نمایشگاه درصدد ایجاد روابط جدید با شرکت‌های ایرانی فعال در زمینه‌های مرتبط، توسعه استراتژی‌های یادگیری برای رشد یک کسب‌وکار در صنعت گردشگری و شناسایی و رفع خلأهای بازار در کشورهای مستقل مشترک‌المنافع، روسیه و ایران است و بنا دارد فرصتی عالی برای تبلیغ خدمات کسب و کارهای گردشگری را به واسطه شرکای تجاری و مالی بالقوه از ایران و سایر کشورها فراهم آورد.
این رویداد بین‌المللی با ظرفیتی محدود در حالی به کار خود پایان داد که بازدیدکنندگان و شرکت‌کنندگان غیربومی زیاد دیده نشدند و شاید دست خالی نمایشگاه را ترک کردند، زیرا به نظر می‌رسید برگزارکنندگان قادر به استفاده از تمام فضای موجود نبودند. غرفه‌ها اولین مکانی هستند که یک بازدیدکننده آن‌جا را می‌بیند. با این‌همه اما نیاز به بازنگری جدی داشتند تا جذاب‌تر به نظر برسند. صنایع دستی، غرفه‌های مواد غذایی و غرفه‌های گردشگری بدون نظم در برخی تالارها به نمایش گذاشته شد. غرفه‌های صنایع‌دستی بیش‌تر شبیه بازار محلی بود تا یک نمایشگاه بین‌المللی و تزئینات خوبی نداشت.گرچه کار در یکی دو غرفه از جمله غرفه‌های موزه ملی و اصفهان به خوبی انجام شده بود. غرفه فرش نیز از زیبایی محصولات خود بهره برده و تزئیناتی زیبا و چشم‌نواز ایجاد کرده بود.
در این میان برخی اقامتگاه‌های بوم‌گردی از استان‌های مختلف کشور تصمیمات هوشمندانه‌ای اتخاذ کرده بودند. آن‌ها با ساخت تزئینات سنتی، احتمالاً شبیه اقامتگاه‌های بوم‌گردی که تبلیغ می‌کردند، چای و شیرینی‌های محلی را به بازدیدکنندگان عرضه می‌کردند و امیدوار بودند این امر باعث جذب بازدیدکنندگان به واحدهای خود بشود. یکی دیگر از جاذبه‌های محبوب در این مراسم، نمایش رقص‌های محلی توسط استان‌های مختلف بود.
بی‌نظمی و ناکارآمدی برخی از دست اندرکاران، از جمله عواملی بودند که تا حدودی به عدم برگزاری این نمایشگاه به نحوی که شایسته آن بود دامن زد.
از جمله موارد اعتراض‌آمیز دیگر، دریافت ورودی ۲۲ هزار تومانی بود که برای بازدید از یک رویداد فرهنگی، در بدو ورود به نمایشگاه دریافت می‌شد که سال دیگر باید برنامه‌ریزان و سیاستگذاران این حوزه آن را مورد توجه قرار بدهند.
به نظر می رسد در تبلیغات این نمایشگاه بین‌المللی،کمی ناکارآمدی وجود دارد. بنرهای تبلیغاتی با شعارهای ملی گردشگری اما دریغ از ارائه یک نماد ملی در همان زمینه. همچنین در عصری که تبلیغات کاغذی و بروشورها دیگر مرسوم و موثر نیستند و واقعیت مجازی جایگزین بهتری برای ارائه و تبلیغات است، چندان که باید به کار گرفته نشد.
نکته دیگر این‌که، بازدیدکننده برای یافتن راه خود و پیداکردن مسیر هنگام بازدید از نمایشگاه به کمک نیاز دارد اما شما هیچ راهنمایی را برای کمک به مسیریابی راحت‌تر پیدا نمی‌کردید. یکی دیگر از مناظر دل‌پذیر قابل مشاهده، دیدن مردان و زنانی که لباس محلی پوشیده بودند و در اطراف نمایشگاه میزبان بازدیدکنندگان بودند.
از نکات مهم دیگر این‌که مسئولان ذی‌نفع و متولیان این صنعت باید واژه «ایران‌هراسی» را که امسال بارها و بارها از زبان وزیر میراث‌فرهنگی کشور شنیدیم ریشه‌یابی کرده و با از میان‌بردن عواملی که سبب ایجاد این شبهه و تشویش و نگرانی در افکار گردشگران می‌شود به مقابله با این موضوع بپردازند و تهدیدها را تبدیل به فرصت بکنند.
البته با وجود تمام انتقاداتی که وجود دارد، نمایشگاه رویداد خوب و مهمی برای حوزه گردشگری و فرصتی عالی برای تبلیغ خدمات مرتبط با این صنعت در کشور است اما بهتر است برای سال‌های آینده بر تقویت نقاط مثبت آن و روی سیاست‌های کلان، راهبردها و طرح‌های از نو مهندسی‌شده تمرکز بیش‌تری بشود. همچنین برای رفع نقاط ضعف آن از کارشناسان کمک گرفت و به جای تمرکز بر روی کارهای تکراری و نمایشی، به حفظ پتانسیل گردشگری ایران که در حال نابودی است بیش‌تر توجه بشود.
