وفاداری به ذاتِ پیچیده متن
نمایش «و آنک انسان» به نویسندگی محمد رضاییراد و کارگردانی مجتبی جمشیدی، از نیمه آذرماه اجراهای خود را در سالن پلتفرم کاخ هنر آغاز کرده و با استقبال خوب تماشاگران روبهرو بوده است. در این نمایش که فقط روزهای فرد هفته و جمعهها ساعت ۱۹ روی صحنه میرود، فرنوش نیکاندیش به عنوان تنها بازیگر اثر حضور دارد. در خلاصهداستان این نمایش آمده:«نینا پترونا، بازیگر روس پس از ۳۰ سال پرونده اعترافات خود را بازگو میکند». به بهانه اجرای این نمایش، مجتبی جمشیدی یادداشت کوتاهی در اختیار ما قرار داده است.
***
در صادقانهترین وضعیت ممکنه، به اجرادرآوردنِ متنِ درخشانِ «و آنک انسان» نوشته محمد رضاییراد برای من یکی از سختترین و پرچالشترین تجربههای زندگیام بود. فارغ از اینکه سالها شاگرد رضاییراد بودم اما نزدیکشدن به این مونولوگ با آن تکشخصیت زن چندلایه با بازیهای زمانی و فرمهای پیچدرپیچِ هنرمندانهاش به شکل ترسناکی برایم سخت بود.
در دوره تاریک استالینی، نینای جوان را که یک بازیگر تئاتر است و با کارگردانیِ میرهولد ـ مرد بزرگ و نابغه تئاتر روس ـ مشغول تمرین یک نمایش است، دستگیر میکنند و از او یک خبرچین میسازند اما دردناک اینکه خبرچین همان استاد و مُرادش میرهولد! … نینای سی سال بعد در نمایش هر آنچه را که از هنر و سیاست و جنایتِ زمانهاش بر او گذشته، مرور میکند و خود را بازمییابد: درهم فروشکسته و رنجیده …«و آنک انسان».
در چالش با متنِ پرخشونت و در عین حال باظرافتِ رضاییراد، برای من مهمترین قانون این است که چطور در کارگردانیام و با همراهی بازیِ فوقالعاده فرنوش نیکاندیش در نقش نینا، به ذاتِ پیچیده متن وفادار بمانم و تماشاگر را دائماً در لحظه معجزه نمایش روی صندلیاش نگه دارم.
