به گزارش هنردستان: تا آن جا که حافظه ام یاری می کند نقش فیلم سازهای زن در سینمای آمریکا از همان قدیم ها کم رنگ بوده است. تنها فیلم سازی که اسمش در خاطرم مانده آیدا لوپینو بود. ستاره ای که با فیلم «لغزش» به ما معرفی شد و بعداً به مسلک کارگردان ها گروید. او شاید اولین زنی در سینمای آمریکا باشد که در دهه ۱۹۵۰ و با وجود شرایط سیستم استودیویی هالیوود توانست پشت دوربین قرار گیرد و آثاری مستقل خلق سازد. به گونه ای شخصی فیلم هایش را در مایه های اجتماعی برگزار کند. همین طور تنها زنی است که «فیلم نوآر» ساخت، فیلمی با عنوان «هیچ- هایکر» (مسافر بین راه).
لوپینو هشت فیلم کارگردانی کرد و حدود صد اپیزود از سریال های مختلف تلویزیونی (از جمله نخستین سری منطقه «گرگ و میش»). در سال ۱۹۴۹ زمانی که کارگردان المر کلیفتن به هنگام فیلم «ناخواسته» دچار حمله قلبی شد، او ادامه کار را به عهده گرفت اما اولین فیلمی که مستقیماً خودش کارگردانی کرد در همان سال «هرگز نترس» بود و در سال ۱۹۵۰ «خشم» را ساخت که تمامی بازیگرهایش مرد بودند و سپس فیلم نوآر «هیچ- هایکر» و شش فیلم بعدی سناریوهایش را شخصاً نگاشت و در کمپانی شخصی تهیه کرد.
در این سال ها چند فیلم ساز زن به موقعیتی چشم گیر دست یافته اند. از جمله قدیمی ترها نانسی مه یرز بود با کمدی هایش («دام والدین»، «تعطیلی»، «موضوع پیچیده ای است» و «زن ها چه می خواهند») و پس از او کاترین بیگلو در سینمایی جدی بهتر خود را شناساند، و سپس سوفیا کوپولا- دختر فرانسیس فورد- با فیلم هایش در جشنواره های جهانی درخشید و امروز از زن هایی است که در عرصه سینمای آمریکا صاحب وجهه و پرستیژ است. هم چنین باید از آنجلینا جولی یاد کرد که با آثاری همانند «در سرزمین خون و عسل»، «شکست ناپذیر» و «در کنار دریا» کارگردانی را تجربه کرده است.
با این همه باید گفت در سال ۲۰۱۷ گویی نقش زن های فیلم ساز پُررنگ تر از همیشه شده است. سعی کرده ایم- به غیر از باسابقه ها- به آن هایی که امسال با فیلمی شناخته شده اند، توجه نشان دهیم.
کاترین بیگلو- Kathryn Bigelow
از او در سال ۲۰۱۷ آخرین فیلم اش «دیترویت» به نمایش درآمد. تأثیر عمده خشوننت با دوگانگی اخلاقیات در فیلم هایش این بار هم در این قصه هولناک آمریکایی به خوبی مشهود است. قصه درباره شورش سیاهان در سال ۱۹۶۷ در «دیترویت» است بعد از آن که سربازی از ویتنام بازگشته است. لحظه های کوتاه اما هراس آور به سبک خشونت سگ های پوشالی، حسی به عینه یک اثر مستند را القا می سازد. با «دیترویت» بیگلو نشان می دهد چه گونه ملتی دوپاره می شود و آن چه هم چنان نظاره گر آن هستیم.
کاترین آن بیگلو نویسنده، تهیه کننده و کارگردان ۶۵ ساله، نخستین فیلم خود را که نوعی وسترن هراسناک خون آشامی بود به اسم «نزدیک تاریکی» (۱۹۸۷) ساخت و پس از آن با اکشن «پوینت برک» (۱۹۹۱) به مثابه فیلم سازی خوش آتیه شناسانده شد. فیلم های دیگر او (از جمله «روزهای غریب»، «وزن آب» و «کی-۱۹») تا حدودی توفیق یافت لیکن اثر جنگی تأثیرگذار «جعبه درد»- که در سال ۲۰۰۹ اسکار بهترین فیلم و نیز کارگردانی گرفت- کاترین بیگلو را به عنوان اولین زن فیلم ساز برنده اسکار در سینمای آمریکا معرفی کرد. فیلم بعدی اش «سی دقیقه پس از نیمه شب» درباره یافتن اسامه بن لادن از سوی منتقدان تحسین شد.
سوفیا کوپولا- Sofia Coppola
در آخرین ساخته اش «فریب خوردگان»- که در سال ۲۰۱۷ به صورتی محدود بر پرده آمد- او همه شخصیت های آثار گذشته اش را گرد هم آورده: «شارلوت» دل مُرده و غم زده «گم شده در ترجمه»، و خواهران منزوی «خودکشی های بکر» و حتی تنهایی «ماری آنتوانت»… همیشه مسحور زن های جدا افتاده و در بند بوده است. در «فریب خوردگان» هم انزوا و گوشه گیری زن های مدرسه ای در سال ۱۸۶۴ ویرجینیا در زمان جنگ سرد، با حضور یک سرباز زخمی بر هم می ریزد. فیلم سوفیا کوپولا بازسازی دقیق فیلم ۱۹۷۱ دان سیگل نیست و او این بار- برخلاف اثر قبلی- شخصیت مرد داستان (کلینت ایست وود) را محور اصلی قرار نداد و قصه را از دیدگاه شخصیت های زن بازگو کرده است.
سوفیا کاترینا کوپولا نویسنده و کارگردان ۴۶ ساله با درام «خودکشی های بکر» در سال ۱۹۹۹ پشت دوربین رفت و فیلم به جهت تازگی و حاد بودن موضوع آن مورد توجه واقع گشت و به خاطر فیلم دوم در سال ۲۰۰۳ «گم شده در ترجمه» اسکار بهترین سناریوی اوریژینال دریافت کرد و به عنوان سومین کارگردان زن نامزد اسکار شد. اثر تاریخی «ماری آنتوانت» (۲۰۰۶) توفیق چندانی نیافت و سپس با «جایی دیگر» (۲۰۱۰) شیر طلایی جشنواره ونیز را از آن خود کرد. در ۲۰۱۳ فیلم «حلقه براق» او چندان توجه ها را نگرفت ولی «فریب خوردگان» در آخرین دوره جشنواره کن جایزه بهترین کارگردانی را نصیب او کرد.
پتی جنکینز- Patty Jenkins
یک دهه بعد از نقش «زن شگفت انگیز» در فیلم سوپرمن علیه بتمن، این ابرقهرمان زن را- که در سال ۱۹۴۱ به وسیله ویلیام مولتن مستر سون از طریق کمیک بوک معرفی شد- مستقلاً در فیلم «زن شگفت انگیز» وارد ماجراهایی کردند که نه تنها پیروزی او از لحاظ قدرت بلکه به جهت احساس عاشقانه اش شکل گرفت. پتی جنکینز پس از ۷۶ سال از عمر این ابرقهرمان، او را- که شاهزاده «دایانا» نام داشت- به دستور یک جاسوس آمریکایی (کریس پاین) به زمان دهشتناک جنگ اول جهانی در سال ۱۹۱۸ به اروپا فرستاده شد تا بتواند مأموریت خود را برای نابودی «آریس» خدای جنگ به انجام رساند. گال گادوت نقش «شاهزاده دایانا» و یا در حقیقت «زن شگفت انگیز» را به مناسب ترین شکل اجرا کرد و جنکینز با نگاهی غیرمتعارف به یک اثر تخیلی کمیک بوکی فیلمی آفرید که رکورد فروش را در دنیا شکست.
پاتریشیا لی جنکینز ۴۶ ساله، سناریونویس و کارگردان دوره فیلم سازی را در سال ۲۰۰۰ در انستیتوی فیلم آمریکا به پایان رساند. او در سال ۲۰۰۳ نخستین فیلم اش «هیولا» را درباره قاتل زن زنجیره ای ایلین وورنوس ساخت، زن بدکاره ای که به خاطر کشتن شش مرد در سال ۲۰۰۲ اعدام شد. به دنبال موفقیت «هیولا»- که جنکینز را صاحب جایزه مستقل «اسپریت» و شارلیز ترون را صاحب اسکار کرد- تصمیم داشت فیلمی به اسم «من سوپرمن هستم» را یا رایان گاسلینگ بسازد اما به دلیل حاملگی پروژه به انجام نرسید. فیلم البته هیچ ربطی به کمیک بوک ها نداشت. در سال ۲۰۱۱ فیلم «پنج» را برای تلویزیون کارگردانی کرد و سپس فعالیت هایش دچار وقفه شد و بالاخره توانست در سال ۲۰۱۵ موقعیت لازم برای کارگردانی فیلم «زن شگفت انگیز» را به دست آورد.
والری فاریس- Valerie Faris
مسابقه میان دو تنیس باز بیلی جین کینگ و بابی ریگز به سال ۱۹۷۳ جنجالی در فضای ورزش به وجود آورد زیرا برای اولین بار یک زن با یک مرد وارد زمین تنیس می شدند و به مبارزه می پرداختند. این مسابقه پر سر و صدا در زمان خود حدود ۹۰ میلیون بیننده داشت. ۴۴ سال بعد، والری فاریس به همراه جاناتان دیتون این مبارزه عجیب دو جنسیتی را با شرکت اما استون و استیو کرل در سال ۲۰۱۷ به فیلم «نبرد جنسیت ها» برگردانند. فیلم بیش تر روی مبارزه شخصی کینگ و ریگز تأکید دارد و صحنه های بازی تنیس در آن هیجان آور و پُر تنش از کار درآمده است.
والری فاریس ۵۹ ساله- که به اتفاق همسرش جاناتان دیتون به عنوان زوج فیلم ساز موزیک ویدیوها شناخته شده بودند- با ساخت فیلم شوخ و شاد «خانم کوچولوی آفتاب» در سال ۲۰۰۶ به شهرت و محبوبیت رسیدند و این فیلم در فصل تابستان به فروش غیرمنتظره ای دست پیدا کرد. در سال ۲۰۱۲ کمدی «روبی اسپاکز» را ارایه دادند و عاقبت «نبرد جنسیت ها» را در سال ۲۰۱۷ ساختند که با عقاید مثبت منتقدان مواجه شد.
گرتا گرویگ- Greta Gerwig
در رابطه ای شیرین و شورانگیز دو محصل سرکش مدرسه کاتولیکی در «ساکرامنتو»ی کالیفرنیا، آن ها تصمیم به فرار می گیرند تا به نیویورک سفر کنند. شخصیت اصلی کریستین مک فرسون- که ترجیح داده خود را «لیدی برد» بنامد- از مادر و سایر افراد خانواده می کَند. نقش را سایرس رونان بازی می کند که احتمالاً در بین نامزدهای اسکار ۲۰۱۸ دیده خواهد شد. کارگردانی گرتا گرویک با تمجید و ستایش بسیار در جشنواره ها به همراه بوده است.
گرتا سلست گرویگ ۳۴ ساله، بازیگر، سناریونویس و کارگردان اصلاً ریشه آلمانی، ایرلندی و انگلیسی دارد. ابتدا از تئاترهای موزیکال در نیویورک آغاز به کار کرد و از سال ۲۰۰۶ وارد رشته بازیگری شد. سپس در نگارش سناریو و کارگردانی فیلم «شب ها و تعطیلات آخر هفته» همکاری داشت و ضمن آن در فیلم «خانه شیطان» نقشی برعهده گرفت. به دنبال بازی در یک سری فیلم های مختلف (از جمله «معشوقه آمریکا» و «نقشه مگی») سرانجام در سال ۲۰۱۷ مصمم شد تا اولین فیلم خود را نوشته و کارگردانی کند. «لیدی برد» در حقیقت از آثار قابل اعثنای ۲۰۱۷ به حساب می آید.
هیلی مه یرز شایر- Hallie Meyers Shyer
کمدی این فیلم ساز «دوباره به خانه» به ماجراهای پس از طلاق می پردازد و به قول خود هیلی مه یرز «زن ها هنگامی زود طلاق می گیرند احساس راحتی بیش تری در زندگی می کنند!». ریس ویتراسپون نقش «آلیس»، زنی ۴۰ ساله را دارد و مادر دو فرزند که بعد از جدایی از شوهرش بایستی به خانه دیگری نقل مکان کند. این کمدی رمانتیک در سال ۲۰۱۷ برخلاف انتظار زیاد باب طبع نیفتاد.
هیلی مه یرز شایر ۳۰ ساله- دختر نویسنده و کارگردان نانسی مه یرز و چارلز شایر- در شش فیلم والدینش ظاهر گشت (از جمله «پدر عروس»، «دام والدین» و «زن ها چه می خواهند»). او در رشته سناریونویسی در دانشگاه کالیفرنیای جنوبی تحصیل کرد و بعد هم از «نیو اسکول» در ادبیات فارغ التحصیل شد. نخستین فعالیت او در نگارش سناریو و کارگردانی با کمدی «دوباره به خانه» (۲۰۱۷) بود.
استلا مگی- Stella Meghie
با فیلم غریب «همه چیز، همه چیز» این فیلم ساز برای نخستین بار دست روی موضوعی شگفت گذاشته است، موضوعی که به نظر می رسد مخلوطی از فیلم تلویزیونی ۱۹۷۶ «سپری در حباب پلاستیکی» با «بازی های گرسنگی» و «آقای رابینسون» باشد. آماندلا استنبرگ نقش دختری به نام «مدی» را به عهده دارد که از بچگی دچار نوعی بیماری ژنتیکی است و تمام مدت باید در خانه بماند و خارج نشود. تنها مادرش و یک پرستار اجازه دارند با او باشند. نکته جالب در فیلم این که تماشاگر وقتی دنیای بیرونی نشان داده می شود احساس می کند تا چه حد جذاب است. فیلم «همه چیز، همه چیز» منتقدان را در سال ۲۰۱۷ به تحسین واداشت.
استلا مگی- نویسنده و کارگردان کانادایی- ابتدا به عنوان مشاور طراحی مُد در نیویورک آغاز به اکر کرد و بعد در رشته سناریونویسی فارغ التحصیل شد. اولین فیلم او در مقام کارگردان «جون از جون ها» (۲۰۰۶) بود که از جشنواره سناریو در کانادا در سال ۲۰۱۷ جایزه گرفت. سپس با فیلم رمانتیک بعدی اش «همه چیز، همه چیز» (۲۰۱۷) به خوبی استعدادش را بروز داد.
آنجلا رابینسون- Angela Robinson
درام «پروفسور مارستون و زن های شگفت انگیز» در حقیقت درباره کشف «زن شگفت انگیز» نیست بلکه درباره ارتباط میان روان شناس ویلیام مولتن مارستون (لوک ایونز) است که کمیک بوک زنانه را خلق کرد و از طریق همسر روان شناس (ربه کا هال) و شریک اش نام خود را چارلز مولتن گذارد. فیلم ماجرای عاشقانه بین آن سه تن است که در سال ۲۰۱۷ بر پرده آمد اما موفقیتی کسب نکرد.
آنجلا رابینسون ۴۶ ساله- بازیگر و کارگردان سینما و تلویزیون- در دانشگاه نیویورک رشته تئاتر خواند. در سال ۲۰۱۳ فیلم کوتاه او «د.ئی.بی.اس» توفیق یافت و بعد آن را تبدیل به یک فیلم بلند کرد. در سال ۲۰۱۷ به تلویزیون رفت و در نگارش بخش هایی از سناریوی سریال «خون واقعی» سهیم شد. پس از آن هم در ساخت سریال هایی چون «فرار از زندان» و «مردان دیوانه» همکاری کرد. در سال ۲۰۱۷ موفق شد فیلم نخست خود «پروفسور مارستون و زن های شگفت انگیز» را کارگردانی کند.
الینور کوپولا- Eleanor Coppola
کمدی «پاریس می تواند منتظر بماند» ظاهراً نگاه یک فیلم ساز زن آمریکایی به چشم انداز اروپایی است. داستان سفر یک همسر خوشبخت (دایان لین) یک تاجر موفق (الک بالدوین) از کن به پاریس که طی ماجرایی دو روزه وقایع خاص و تصاویر زیبایی را ترسیم می سازد لیکن فیلم در سال ۲۰۱۷ آن گونه که باید راضی کننده نبود.
الینور جسی نیل، کوپولا- همسر فرانسیس فورد- ۸۱ ساله، بعد از ساخت مستند قابل توجه اش «قطب تاریکی: آپوکالیپس یک فیلم ساز» در سال ۱۹۹۱ شناخته شد. او تحصیلات خود را در رشته طراحی در «یو سی ال ای» به اتمام رساند. در سال ۱۹۶۲ زمانی که فرانسیس فورد کوپولا فیلم «دیمنشیا۱۳» را می ساخت با او آشنا شد و در سال بعد با یکدیگر ازدواج کردند. پس از ساخت و فیلم برداری یک سری فیلم مستند در سال ۲۰۱۶ در سن ۸۰ سالگی اولین فیلم مستقل خود «پاریس می تواند منتظر بماند» را کارگردانی کرد که در سال ۲۰۱۷ به نمایش درآمد.
