گلستان: شازدهکوچولو را با عشق ترجمه کردم
کتاب «شازدهکوچولو»، اثر آنتوان دوسنت اگزوپری با ترجمه لیلی گلستان و تصویرگری نورالدین زرینکلک که از سوی نشر «گهگاه» منتشر شده، عصر جمعه 27 بهمنماه با حضور لیلی گلستان، توفان گرکانی، مترجم، فرزاد ادیبی،گرافیست و افشین هاشمی،کارگردان و بازیگر در تالار فریدون ناصری خانه هنرمندان ایران رونمایی شد.
به گزارش روابطعمومی این رویداد فرهنگی، هنری، در این مراسم لیلی گلستان با اشاره به اینکه این اثر را به درخواست آرش تنهایی، مدیر انتشارات گهگاه ترجمه کرده،گفت: زمانی که در 23 سالگی اولین کتابم با عنوان «زندگی، جنگ و دیگر هیچ» اثر اوریانا فالاچی را ترجمه کردم، همیشه آرزو داشتم سه کتاب دن کیشوت اثر سروانتس، بیگانه اثر آلبر کامو و شازدهکوچولو اثر دوسنت اگزوپری را ترجمه کنم. به آقای رمضانی، مدیر نشر مرکز گفتم آرزو دارم کتاب بیگانه را ترجمه کنم و گفت این کار را انجام بدهم.
وی افزود: به رمضانی گفتم این کتاب بارها ترجمه شده و او معتقد بود که هر از گاهی باید یک اثر به زبان جدید ترجمه شود. و من شروع به ترجمه آن کردم. هفته گذشته از انتشارات به من خبر دادند این ترجمه به چاپ 46 خود رسیده و من از این بابت خیلی خوشحال شدم. سپس آرش تنهایی پیشنهاد ترجمه شازدهکوچولو را به من داد. به دو تا از آرزوهایم رسیدم و احساس خوشبختی می کنم اما کتاب دن کیشوت، اثری قطور است و فکر نمیکنم دیگر بتوانم برسم آن را به اتمام برسانم. برای همین این موضوع را کنار گذاشتم.
گلستان با اشاره به اینکه از زمان شروع ترجمه، آنقدر که شازدهکوچولو را دوست داشتم، همیشه لبخند روی لبم بود، توضیح داد: از 53 کتابی که در طول این سال ها ترجمه کرده ام ، با تمام وجودم از این کار انرژی گرفتم و با عشق آن را ترجمه و برای هر جمله آن که به پایان می رسید، کلی کیف کردهام.
مدیر گالری گلستان با اشاره به اینکه شازدهکوچولو ترجمههای زیادی شده، اضافه کرد: مهمترین این ترجمهها از محمد قاضی، احمد شاملو و ابوالحسن نجفی است، هر کدام ترجمه خاص خود را از کتاب کردهاند و من ترجمه خودم را انجام دادهام. بعد فکر کردم چه خوب میشود که نقاشی دیگر غیر از دوسنت اگزوپری کتاب را تصویر کند و اگر اشتباه نکنم، اولینبار است که شازدهکوچولو با نقاشی کس دیگری غیر از سنت اگزوپری در دنیا چاپ شده و بسیار خوشحالم که این تصویرسازیها توسط نورالدین زرینکلک انجام شده است.
لیلی گلستان ادامه داد: پس از تماس با زرینکلک، او از این کار استقبال کرد و من بسیار خوشحال شدم. او پس از دو تا سه ماه، تصاویر را فرستاد. زرینکلک به احترام دوسنت اگزوپری و با وفاداری به او، تصاویر را در همان حال و هوای اصلی کتاب، خلق کرده و نخواسته تا آثار خیلی فضای مدرنی داشته باشد.
این مترجم با اشاره به اینکه شازده کوچولو با ترجمه قاضی، شاملو و نجفی را در گذشته خوانده بودم، توضیح داد: تا پایان کار اصلا به فکر قیاس ترجمه خود با این سه ترجمه نبودهام و پس از آنکه کتاب را به انتشارات تحویل دادم دست به قیاس زدم و متوجه شدم ترجمه من به حال و هوای ترجمه ابوالحسن نجفی نزدیک است. شاید به این دلیل که شخصا آثار نجفی را همیشه دوست داشته ام.
گلستان افزود: همیشه در کار ترجمه، انتخاب واژهها برایم از همهچیز مهمتر است. واژهها کنار هم قرار میگیرند و سبک ترجمه را میسازند و رسیدن به سبک نویسنده در ترجمههایم همیشه از هر چیز برایم مهمتر بوده است.کتاب دوسنت اگزوپری خیلی لطیف است. در کنار این ظرافت، عقل و منطق نیز در آن جای دارد. حرفهای شازدهکوچولو، حرفهای حسابی است که یک بچه کوچک ظریف و احساسی آن را میزند. بنابراین تلفیق منطق و عقل با احساس و ظرافت موجود در این کتاب کار آسانی نبود.
وی با اشاره به اینکه دو بخش از شازده کوچولو همیشه در ذهنم جای دارد، گفت: زمانی که در فرانسه مشغول تحصیل رشته طراحی لباس بودم، صبحها در دانشگاه سوربون تاریخ ادبیات فرانسه می خواندم. برای یکی از امتحان ها باید بخشی از شازدهکوچولو را از حفظ به فرانسه می خواندم. برای همین صحبتهای شازدهکوچولو با گُل را حفظ کردم. صحبتهای این قهرمان کوچولو با روباه و گل همیشه در ذهن من باقی مانده است به خصوص زمان هایی که خسته ام و در فکر فرو می روم این صحنه ها همیشه جلوی چشمم موج می زند.
در ادامه این مراسم توفان گرکانی، مترجم با اشاره به اینکه انسان، اثرش و کار روزمره هنری از هم جدا نیستند، اظهار داشت: دوسنت اگزوپری و شازدهکوچولو از هم جدا نیستند. نویسنده از خانواده اشراف لیون فرانسه بود.کتابهای درخشان دیگری نیز نوشته اما شازدهکوچولو در دنیا با انجیل رقابت دارد و به زبانهای باورنکردنی نیز ترجمه شده، این کتاب، اثر منتخب قرن بیستم میلادی بوده و به 150 زبان ترجمه شده است.
گرکانی افزود: شازدهکوچولو، روح شاعرانه و لطیف دوسنت اگزوپری را به نمایش میگذارد که میگوید چیزهای مهم را نمیتوان با چشم دید و باید با قلب آنها را مشاهده کرد. اگزوپری توانست با قلب مخاطبانش ارتباط بگیرد.
وی ادامه داد: اگزوپری، به عنوان خلبان در جنگ دوم جهانی مفقود شد، سالها جسد و هواپیمایش پیدا نشد تا اینکه چندسال پیش در نزدیکی شهر مارسی خبر پیداشدن هواپیمای او بر اساس شواهدی اعلام شد اما هنوز بسیاری فانتزی برگشت او را همچون شازده کوچولو دارند.
گرکانی معتقد است شازدهکوچولو کودکی بسیاری از ما، بچه ها و نوه های ما را با عشق ساخته است، اگزوپری در عمر کوتاه 44 سال خود جوایز بسیاری گرفته، و این کتاب همانند قهرمان داستانش ماجراجویی بسیاری داشته، اولین بار به زبان فرانسه در نیویورک چاپ شد. منتقدان فرانسه آن زمان این اثر را “توهمات یک خلبان بیسواد میدانستند و خود نویسنده نیز نمیدانست شازدهکوچولو با چنان استقبال بزرگی روبهرو میشود.
وی ادامه داد: زمانی که شازدهکوچولو را میخوانیم متوجه میشویم نویسنده به ما میگوید با قلبمان دنیا را ببینیم. شاید نگاهی آرمانگرایانه باشد اما اگر کمی آرمان گرایانه دنیا را نگاه می کردیم شاید دنیای امروز جای بهتری برایمان بود.
در ادامه فرزاد ادیبی،گرافیست با اشاره به تصویرگری این ترجمه توسط نورالدین زرینکلک گفت: در هر ترجمه تصویری، یک زبان مبدا، یک زبان مقصد و یک مسیر ترجمه وجود دارد و زرین کلک این سه مسیر را به خوبی طی کرده است.
وی افزود: گاهی مسیر ترجمه تصویری آن جور که باید هموار نیست و درست پیش نمیرود و گرافیست، تصویرگر یا تصویرساز در این مسیر گیر میکند. همه ما آثار زرینکلک را بارها دیدهایم و به قول محمد احصایی نقاش، تصاویر کتاب گلهای قالی از نادر ابراهیم که توسط نورالدین تصویرسازی شدهاند، کتاب بالینی من بوده است.
ادیبی اضافه کرد: در کار ترجمه تصویری با فونت ها یا تصاویر روبه رو هستیم که هر کدام، لحن و لهجه خاص و متفاوت خود را دارند. قرار گرفتن هر کدام در جای خود، بیان متفاوتی ایجاد می کند. بنابراین اگر همین تصویرسازی های جدید زرین کلک در شازده کوچولو، با یک تکنیک و بافت دیگری اجرا می شد، متوجه می شدیم که لحن و بیان آن تصاویر چقدر تغییر می کند.
وی ادامه داد: همچنین حسی که از ترجمه شازده کوچولوی لیلی گلستان میگیریم با حس ترجمه قاضی، شاملو و دیگران فرق دارد. هر کدام یک لحن و بیان دارند. حالا باید دید که ترجمه تصویری شازده کوچولو از زبان اصلی به زبان فارسی، از زبان گلستان است یا از زبان احمد شاملو یا دیگران، یعنی نوع ترجمه تصویری از چه زبانی با چه لحنی و با چه رویکردی در چه مسیری شکل گرفته که آیا درست در جایش نشسته است یا نه؟
ادیبی اضافه کرد: لیلی گلستان علاوه بر اینکه اهل قلم است، اهل هنر هم هست. او مجموعه دار و گالری دار هم هست. بنابراین واژه و تصویر را خوب می شناسد. وقتی به سراغ زرین کلک می رود می داند که سراغ چه کسی رفته است. در نتیجه، مثلث دوسنت اگزوپری، زرین کلک و گلستان در این مجموعه یک کمال جا افتاده و درستی شده که نتیجه آن را فرهیخته کرده است.
در این مراسم نورالدین زرینکلک در فیلمی کوتاه در خصوص تصویرسازی شازدهکوچولو توضیح داد: آخرین کاری که کردهام همین تصویرگری بود که به احترام دوسنت اگزوپری به خالق اثر، وفادار ماندم. همیشه مشغول کار بوده ام در زمان کرونا نیز گلستان سعدی و نظامی گنجوی (خسرو و شیرین و هفت گنبد بهرام گور) را تصویر سازی کرده ام. ما داستان های غنی بسیاری داریم که در حوزه تصویر نمی دانم به چه علتی به آنها بی اعتنایی شده است.
در بخش دیگری از مراسم افشین هاشمی بخشی از کتاب شازدهکوچولو را برای حاضران خواند. در این مراسم بسیاری از چهرههای فرهنگی و هنری حضور داشتند.